فرازوفرود «بانك انگليس در ايران و خاورميانه» (1327 1331ش)

The Rise and fall of the Imperial Bank of Persia

با پايان مدت امتياز بانك شاهنشاهي ايران (1888- 1949م) در بهمن‌ماه1327ش/ ژانويه1949م، بانك جديدي با عنوان «بانك انگليس در ايران و خاورميانه» در ايران تأسيس شد. هدف پژوهش: بررسي چگونگي شكل‌گيري و دلايل ناكامي و پايان كار «بانك انگليس در ايران و خاورميانه» در ايران است. ‌روش و رويكرد پژوهش: براي تبيين موضوع پژوهش از الگو يا روش «رديابي فرايند» پيروي شده است. رديابي فرايند، روشي است كه در آن، تحليل‌گر تلاش مي‌كند، مكانيسم‌هاي علّي‌اي را مشخص كند كه متغير تبيين را به يك پيامد پيوند مي‌دهد يافته‌هاي پژوهش: ما را به نتايج زير رهنمون مي‌كند: جامعه ايراني، عموماً، نظر مساعدي نسبت به تداوم فعاليت‌هاي «بانك انگليس در ايران و خاورميانه»، در ايران نداشتند و آن را مانند ابزاري براي پيشبرد اهداف استعماري انگليس در ايران ارزيابي مي‌كردند. همچنين، تقارن زماني تأسيس و فعاليت «بانك انگليس در ايران و خاورميانه» با گسترش بحران در روابط ايران و انگليس به دليل نهضت ملي كردن صنعت نفت ايران، ، نقش مهمي در ناكامي زودهنگام بانك مذكور در ايران ايفا كرد.

Purpose: The Imperial Bank of Persia (IBP, established in 1888) played a major role in the economy of Iran in the absence of any national bank until 1925, when the National Bank of Iran (= Banke Melli) was established, and took over the role of the IBP as the reserve bank. This paper reviews the history of IBP. Method/Research Design: Deploys process tracking method, ie. a method by which the analyst attempts to determine the upper mechanisms, covariants that deliver a  certain outcome. Findings: Iranians generally were suspicious of the role of the Imperial Bank. They saw it a tool for promoting the policies of imperial UK interests.  The renewal of the Bank's license to operate in Iran coincided with the decision of the Iranian government to nationalize Iran's oil industry. It damaged diplomatic relations between Iran and the UK, and led to the failure of the Bank to continuing operations.