ارزيابي كيفيت اجتماعي مسيرهاي ارتباطي باز و نيمه‌باز پرديس‌هاي دانشگاهي، مطالعه موردي: پرديس دانشگاه كاشان

Social Quality Evaluation of Open and SemiـOpen Circulation Routes at the University Campuses, Case Study: Campus of the University of Kashan

طي ساليان گذشته در كشور ما، علي رغم اهميت خاص فضاهاي باز در امر آموزش، بناهاي آموزشي فراواني بدون توجه به خواسته ها و نيازهاي كاربران و فراگيران به بناها و محوطه هاي باز به وجود آمده اند. با توجه به روند روبه رشد دانشجويان و اقليم آب وهوايي گرم در كاشان و تأثير منفي آن بر سطح تعاملات، پژوهش حاضر قصد دارد با بررسي كيفيت اجتماعي در قالب معيارهايي از قبيل اجتماع پذيري، پياده مداري، انعطاف پذيري، سرزندگي، ايمني، خوانايي و غناي حسي، به ارزيابي اين بعد در دانشگاه بپردازد. روش مطالعه تدوين معيارهاي مستخرج از ديدگاه نظريه پردازان شهرسازي با به كارگيري طيف ليكرت و تهيۀ پرسش نامه و برداشت هاي ميداني بوده و براي تعيين ميزان اهميت معيارها از روش سلسله مراتبي AHPبهره گرفته شده است. يافته هاي ارزيابي حاكي از متوسط بودن معيارهاي مورد بررسي در پرديس دانشگاه دارد؛ به گونه اي كه معيارهاي اجتماع پذيري، پياده مداري، انعطاف پذيري، سرزندگي، خوانايي و ايمني در طيف متوسط و غناي حسي در طيف ضعيف قرار مي گيرند. مهم ترين نقاط ضعف مسيرهاي باز و نيمه باز عبارت اند در عرصۀ اجتماع پذيري، ضعف مبلمان و تركيب نامناسب كاربري ها؛ در عرصۀ پياده مداري، سرويس دهي نامناسب مبلمان و كيفيت پايين كف سازي؛ در عرصۀ انعطاف پذيري، ناسازگاري فعاليت هاي بيرون و درون فضاها و كيفيت نامناسب پاتوق ها؛ در عرصۀ سرزندگي، كيفيت پايين فضاهاي سبز و جمعي و ناكارآمد بودن سيستم حمل ونقل؛ در عرصۀ خوانايي، كافي نبودن تابلوهاي راهنماي نصب شده، كيفيت پايين در عرصۀ غناي حسي، و در نهايت در عرصه ايمني، تداخل مسير سواره و پياده و مشكل ايمني در شب. با اين حال، مواردي چون ايمني در روز، سيستم روشنايي محوطه و كميت فضاي سبز از نقاط قوّت پرديس به شمار مي آيد. نكته اي كه در فرايند طراحي دانشگاه بايد بدان توجه خاص نمود، انعطاف پذير ساختن فضاهاي جمعي است؛ اصلي كه در توسعۀ دانشگاه كاشان چندان مورد توجه قرار نگرفته است. بنابراين علاوه بر توجه خاص به زيرسنجه هاي با امتياز كم، بر تقويت و طراحي نقاط داراي پتانسيل تبديل به مكان هاي عمومي موفق و سازمان دهي مسيرها، باز طراحي مسيرهاي دوچرخه و... تأكيد مي شود.

During the past years, many educational centers have been created in our country without regard for the needs of users and learners in the built/open spaces. Due to the growing trend of students enrolling and warm weather conditions in Kashan which has negative impacts on the level of interaction, this study aims to evaluate social quality in the University of Kashan in terms of criteria such as sociability, walkability, flexibility, vitality, legibility, safety, and sensory richness. The evaluation criteria were drawn from the views of urbanists, which were then tested through questionnaires and field data and rated by the Likert scale. Finally, they were assigned weights using the Analytic Hierarchy Process (AHP) method. The outcome of the evaluation shows intermediate values for all criteria in the university campus. Sociability, walkability, flexibility, vitality, legibility and safety criteria rates fall in the medium range, while sensory richness rate falls in the poor range. For instance, some major weaknesses seen under sociability are lowquality furniture and inappropriate combinations of land use; under walkability, inappropriate furniture and paving; under flexibility, incompatible interior and exterior activities and poorquality spaces in hangouts; under vitality, poor quality of green and public spaces and inefficient transport system; under legibility, insufficient installed signage; under safety, nighttime problems and interfering vehicular and pedestrian routes; and finally, low quality under sensory richness. However, some factors such as safety at daytime, campus lighting system and quantity of green spaces are accounted as strengths in the campus. Public spaces, largely ignored in the Development Plan of the University, are in need of flexible designs. So, in addition to paying particular attention to measures with low values, emphasis should be made on improving places that have the potential of becoming successful public spaces, on reorganization of circulation routes, on redesign of bicycle paths, and etc.