بررسي تغييرات اندازه ذرات و تركيب رسوبات به طرف پايين دست رودخانه بقيع (شمال غرب نيشابور)

Longitudinal changes on grain size and sediments composition in the Baghi River (Northwest of Neyshabur)

حوضه آبريز ماروسك با مساحتي برابر87/131 كيلومتر مربع در شمال غرب شهرستان نيشابور قرار دارد. رودخانه بقيع به عنوان يكي از شاخه‌هاي اصلي اين حوضه آبريز با طولي معادل 1/20 كيلومتر مورد مطالعه قرار گرفته است. جهت انجام مطالعات رسوب شناسي تعداد 32 نمونه رسوب از وسط كانال فعال رودخانه برداشت شده است كه پس از خشك شدن توسط روش غربال خشك جهت دانه‌بندي مورد آزمايش قرار گرفته است. پس از دانه‌بندي نمونه‌ها، پارامترهاي آماري (ميانه، ميانگين، جورشدگي، كج شدگي و كشيدگي) محاسبه شدند. در رسوبات اين رودخانه 3 ناپيوستگي رسوبي تشخيص داده شده است.ناپيوستگي اول و دوم به ترتيب به دليل ورود رسوبات مخروط افكنه و ورود كانال فرعي به داخل كانال اصلي و ناپيوستگي سوم به دليل تغيير در ليتولوژي سازند در مسير كانال اصلي رودخانه هستند. براي تعيين درصد فرسايش سازندهاي منطقه و تعيين ميزان توليد رسوب هر يك از آن‌ها، تست سايش لس آنجلس انجام شد. به طوري‌كه سازند دليچاي با ليتولوژي كربناته و همچنين گسترش زياد آن در مقايسه با سنگ‌هاي ولكانيكي (بازالت و آندزيت) به‌عنوان بيشترين توليد كننده رسوب وارده به رودخانه تعيين شد. در بررسي رخساره‌هاي رسوبي نهشته‌هاي مورد مطالعه رخساره رسوبي دانه درشت (Gmm, Gcm)، رخساره رسوبي دانه متوسط (Sh)و رخساره رسوبي دانه ريز (Fm) شناسايي شدند. با توجه به رخساره‌هاي رسوبي عناصر ساختاري SG، SB و FF شناسايي شده است. مدل رسوبي ارائه شده براي اين رودخانه شامل رودخانه بريده بريده گراولي با رسوبات جريان ثقلي و رودخانه بريده بريده كم عمق با بار بستر گراولي است.

Marusk Catchment with an area of 131.87 square kilometers is located in the Northwest of Neyshabur. Baghi River as one of the main tributary of this catchment has been studied with a length of about20.1km.For sedimentological studies a total of 32 sediment samples taken from the active midchannel of the river that after drying, the granulometry has been analyzed by dry sieving method. After the sample sieving, statistical parameters (median, mean, sorting, skewness and kurtosis) were calculated.3 sedimentary discontinuities have been detected in the sediments of the river. First and second discontinuity is due to input of sediments from the alluvial fan and tributary into the main channel, respectively, and third discontinuity is due to changes in lithology. To determine the percentage of erosion in the formations in this region and determine the amount of sediment yield in each of formations, Abrasion Los Angeles Test is done. Based on this method, Dalichai Formation with according to its lithology and also a great expansion in the region is main formation for sediment yield in this area. In the study area, coarsegrained sedimentary facies (Gmg, Gci), mediumgrained sedimentary facies (Sm) and finegrained sedimentary facies (Fl) were identified. According to sedimentary facies, the architectural elements of SG and FF have been identified. Sedimentary models proposed for this river are including braided gravelly river with sediment gravity flow and shallow braided river with gravelbed load.