بررسي تغييرات ويژگي هاي خاك و عملكرد مرتع در اثر شدت هاي متفاوت چراي دام (مطالعه موردي: مرتع ييلاقي نشو مازندران)

Investigation of Changes in Rangeland Soil Characteristics and its Functional Attributes Affected by Different Grazing Intensities (Case study: mountainous rangelands of Nesho, Mazandaran province)

خاك جايگاه مناسبي جهت رشد و نمو گياه و ايجاد پوشش گياهي بوده و چنانچه اين سرمايه ارزشمند حفظ نگردد كمبود عناصر غذايي، فرسايش خاك و تخريب منابع طبيعي را به دنبال خواهد داشت. در اين تحقيق تاثير شدت هاي مختلف چراي دام در مناطق مرجع، كليد (چراي متوسط) و بحراني ( چراي شديد) بر ويژگي هاي خاك مرتع ييلاقي نشو بررسي شد. نمونه برداري در قالب طرح تصادفي سيستماتيك و واحد نمونه برداري ترانسكت خطي انجام شد. در هر منطقه چرايي، 3 ترانسكت 50 متري با فاصله 50 متر از يكديگر در جهت شيب منطقه به‌طرف پايين‌دست مستقر شد. 5 تكرار از قطعات به‌صورت تصادفي انتخاب و براي تعيين 3 ويژگي عملكردي پايداري، نفوذپذيري و چرخه عناصر غذايي، 11 شاخص خاك طبق دستورالعمل روش تحليل عملكرد چشم انداز (LFA) امتيازدهي گرديد. در طول هر ترانسكت در فواصل 10 متري نيز پلات هاي 1×1 متري براي تعيين درصد پوشش تاجي و نمونه برداري خاك مستقر شد. نتايج روش LFA نشان داد كه منطقه مرجع داراي بيشترين ميزان پايداري، نفوذپذيري و چرخه عناصر بوده و اختلاف معني داري با دو منطقه كليد و بحراني در سطح احتمال 05/0 داشته است. نتايج تحليل واريانس داده هاي خاك برداشت‌شده از منطقه نشان داد كه شدت هاي مختلف چرايي دام بر برخي ويژگي هاي خاك از جمله درصد ماده آلي، پتاسيم قابل جذب و مقاومت خاك به نفوذ اثر معني داري داشت. با مقايسه نتايج به‌دست‌آمده از روش LFA و اندازه گيري آزمايشگاهي خاك-هاي نمونه برداري شده از منطقه مشخص شد كه هر دو روش نتايج تقريباً يكساني در ارتباط با تاثير شدت چراي دام بر ويژگي هاي خاك داشته اند.

Soil is a suitable place for vegetation and plant growth, and if this valuable wealth is not preserved, shortage of food, erosion and damage of natural resources will be occured. In this paper effects of different grazing intensities in reference area, key area (moderate grazing) and critical area (heavy grazing) on soil characteristics were investigated at mountainous rangelands of Nesho in Mazandaran province. Sampling was performed by a random-systematic strategy and sampling unit was linear transect. In each region, 3 transects of 50 m were settled at a distance of 50 m on the downstream slope. Five repeats of patches were randomly selected and for determination of three functional attributes including stability, infiltration and nutrient cycling, 11 soil surface indicators were scored according to the Landscape function analysis (LFA) method instructions. Along each transect at intervals of 10 m, a square 1×1 m2 plot was placed for measuring the canopy cover and soil sampling. The results of LFA method showed that the reference area had the highest stability, infiltration and nutrient cycling and also significant differences with moderate grazing and heavy grazing (p?0.05). Results of the statistical analysis of the soil characteristics showed that the different grazing intensities had significant effects on the organic matter percentage, available potassium and soil surface resistance to penetration. By comparing the results obtained from the LFA method and analysis of the soil samples taken from the area, it was found that both methods were almost led to similar results, regarding the effect of grazing intensity on soil characteristics.