ارزيابي تاثير روند خشكسالي و ترسالي هواشناسي بر افت تراز سطح آب درياچه پريشان

Assessment of the Impact of Meteorological Drought and Wetness Trends on the Parishan Lake Water Level Decline

در سال هاي اخير به علت افزايش فراواني خشكسالي ها در مناطق خشك و نيمه خشك كشور سطح آب درياچه ها به طور چشم-گيري كاهش يافته و افزون بر آسيب هاي زيست محيطي، بخش هاي اقتصادي و اجتماعي جامعه را نيز با چالش روبه رو كرده است. هدف اين پژوهش، بررسي نوسانات تراز سطح آب درياچه پريشان در دوره هاي خشك و تر، تاثير خشكسالي ها بر افت تراز سطح آب درياچه و تعيين اثرگذارترين نمايه خشكسالي بر افت ترازسطح آب درياچه مي باشد. در اين پژوهش با به كار گيري نمايه هاي خشكسالي SPI، CZI،MCZI وZSI تاثير خشكسالي و ترسالي بر نوسانات ترازسطح آب درياچه پريشان در 5 ايستگاه نزديك به درياچه، در سه مقياس زماني كوتاه مدت (3 ماهه)، ميان مدت (12 ماهه) و بلندمدت (48 ماهه) براي بازه آماري 1352 تا 1388 بررسي شد. يافته هاي اين پژوهش گوياي آن است كه نمايه هاي خشكسالي هواشناسي SPI، CZI، MCZI وZSI در همه ايستگاه-ها در مقياس زماني ميان و بلند مدت (بجز نمايه SPI در مقياس ميان مدت در ايستگاه دشت برم) رابطه معني داري در سطوح احتمال 5 و 1 درصد با تغييرات تراز سطح آب درياچه نشان دادند. نمايه هايSPI و CZI در مقياس زماني بلند مدت در ايستگاه دشت ارژن داراي بيشترين ضريب همبستگي (60/0 = r) بودند. با رفع اختلاف فاز ميان رخداد خشكسالي و افت تراز سطح آب درياچه روابط رگرسيوني براي 4 نمايه خشكسالي در مقياس زماني كوتاه مدت هم بهبود يافت. يافته ها نشان دادند خشكسالي با تاخير زماني چند ماهه عامل مهمي در افت تراز سطح آب درياچه پريشان در دهه 1380 بوده است.

In recent years due to increase of drought frequency, lakes water levels, in arid and semi-arid regions of the Iran, have dropped significantly. Therefore, in addition to ecosystem degradations, drought challenges socio-economic sectors as well. The purpose of this study was to evaluate the water level fluctuations of Parishan Lake during the wet and dry periods, and the impact of drought indices on lake water balance. By help of the SPI, CZI, MCZI and ZSI drought indices, the impact of drought on the lake water level fluctuations were investigated using meteorological data of 5 stations close to the lake. Three time scales of 3, 12 and 48 months were used for this purpose. There were significant relationships (P ? 0.05) between the lake water level fluctuations and drought indices of SPI, CZI, MCZI and ZSI for all evaluated stations. Long-term time scale SPI and ZSI indices had better relationship (r = 0.6) with lake water level fluctuations compared to other indices. With removal of phase lag between drought and water level fluctuations, regression relations for 4 drought indices of short- term time scales were improved. Findings of this research indicated that drought was the more effective and important factor on decline of the lake water level during the 2000 decade.