تأثير مواد هوميك و قارچ ميكوريز بر جذب آهن و روي و برخي خصوصيات رشدي سويا در شرايط گلخانه

The effects of humic substances and mycorrhiza fungus on Fe and Zn uptake and some soybean growth characteristics under greenhouse conditions

كمبود آهن و روي به عنوان يكي از عوامل اصلي كاهش توليد در خاك‌هاي آهكي مناطق خشك و نيمه‌خشك شناخته شده است.از آنجا كه اجزاي مواد آلي بر قابليت جذب آهن و روي مؤثر مي‌باشند، اين مطالعه با هدف بررسي اثرات مواد هوميك (اسيد هوميك، اسيد فولويك، ورمي‌كمپوست، اسيد هوميك+ اسيد فولويك و اسيد هوميك+ اسيد فولويك+ ورمي‌كمپوست) در حضور و عدم حضور قارچ ميكوريز بر برخي خصوصيات رشدي و جذب آهن و روي توسط سويا در شرايط گلخانه صورت گرفت. نتايج نشان داد كه تنها اثرهاي اصلي مواد هوميك و قارچ ميكوريز بر رشد سويا و جذب آهن و روي معني‌دار شد. پاسخ گياه سويا به كاربرد مواد هوميك متفاوت بود. اسيد هوميك بيشترين تأثير را بر ارتفاع شاخسار، وزن تر و خشك شاخسار و ريشه سويا داشت؛ به طوري كه كاربرد آن سبب افزايش 9/0 برابري ارتفاع بوته، 37/2 برابري وزن تر شاخسار، 11/6 برابري وزن خشك شاخسار، 54/3 برابري وزن تر ريشه و 5/5 برابري وزن خشك ريشه سويا در مقايسه با تيمار شاهد شد. تلقيح گياه با ميكوريز نيز توانست خصوصيات رشدي سويا را بهبود بخشد. بجز تيمارهاي اسيد هوميك و ورمي‌كمپوست، ساير تيمارهاي هوميك سبب افزايش غلظت آهن و روي در شاخسار سويا شد. بيشترين غلظت آهن (3/657 ميلي‌گرم بر كيلوگرم) و روي (4/87 ميلي‌گرم بر كيلوگرم) در بوته‌هاي رشد يافته در تيمار اسيد فولويك اندازه‌گيري شد. تلقيح سويا با ميكوريز سبب افزايش 10 درصد آهن و 64 درصد روي در مقايسه با گياهان شاهد شد. نتايج اين تحقيق نشان داد كه كاربرد اسيد هوميك و ميكوريز مي‌تواند از طريق افزايش جذب آهن و روي سبب بهبود خصوصيات رشدي سويا گردد.

Iron (Fe) and zinc (Zn) deficiency has been known as a key factor in limiting crop production in calcareous soils of arid and semiarid regions. Since the components of organic matter can change Fe and Zn availability, this study was conducted to investigate the effects of humic treatments including humic acid (HA), fulvic acid (FA), vermicompost (Verm), HA+FA and HA+FA+Verm and mycorhiza inoculation on some growth characteristics of soybean and Fe and Zn uptake under greenhouse conditions. Results showed that significant differences among humic substances and mycorrhiza were recorded for soybean growth and Fe and Zn uptake. The response of soybean plants to humic substances was different. The largest increases in plant height, shoot fresh weight, shoot dry weight, root fresh weight and root dry weight were found in humic acid amended soil, being 0.9 fold, 2.37 fold, 6.11 fold, 3.54 fold and 5.5 fold, respectively, as compared to the control. Mycorrhiza also improved soybean growth characteristics. Humic treatments (with an exception for humic acid and vermicompost) increased Fe and Zn content of soybean aerial parts. The highest Fe content (657.3 mg/kg) and Zn content (87.4 mg/kg) was measured in plants treated with fulvic acid. Mycorrhizal inoculation resulted in 10% increase in Fe and 64% in Zn content of soybean as compared to control plants. The results of this research revealed that application of humic acid and mycorrhiza can improve soybean growth by increasing the uptake of Fe and Zn.