نقش كيتوزان در بهبود مقاومت به شوري از طريق تأثير بر برخي خصوصيات مورفولوژيك و فيزيولوژيك گياه شنبليله (Trigonella foenumgraecum L.)

Role of chitosan in improving salinity resistance through some morphological and physiological characteristics in fenugreek (Trigonella foenumgraecum L.)

شوري خاك يك مسئله محيطي جدي است كه آثار منفي بر رشد و توليد گياهان دارد. از سوي ديگر، اخيراً كاربرد كيتوزان، در افزايش مقاومت به تنش‌هايي همچون شوري زياد شده است. بدين منظور، آزمايشي با هدف بررسي تأثيرپيش تيماربذر كيتوزان بر كاهش اثر تنش شوري درشنبليله، به صورت فاكتوريل، در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار، در گلخانه تحقيقاتي دانشگاه زابل در سال 1393 انجام شد. عامل اول، پيش‌تيماركيتوزان در سه سطح (5/0 و 1 گرم در ليتر و عدم كاربرد كيتوزان) و عامل دوم محلول كلريد سديم در چهار سطح (50، 150 و 250 ميلي مولار و عدم كاربرد كلريد سديم) در نظر گرفته شد. قبل از كاشت، بذرها به مدت شش ساعت در محلول‌هاي كيتوزان قرار داده شدند. كلريد سديم نيز به صورت خاكي و از طريق آبياري (بعد از مرحله دو برگي)، با فواصل سه روزه، به گياهان اعمال شد. نتايجنشان داد كه افزايش شدت تنش شوري باعث كاهش خصوصيات رشد، محتواي رنگيزه هاي فتوسنتزي، محتواينسبيآببرگ، شاخص سبزينگي و افزايش ميزان آنتوسيانين و پرولين شد. پيش تيمار5/0 گرم در ليتر كيتوزان موجب افزايشوزنخشك گياه، طول ساقه و ريشه و محتواي نسبي آب برگ در شرايط تنش شوري، نسبت به شاهد گرديد. همچنين، كاربرد يك گرم در ليتر كيتوزان، ميزان كلروفيل a، كلروفيل b و كاروتنوئيدها را در سطحشوري 250 ميلي مولار به‌ترتيب به ميزان 7/43، 4/65 و 0/28 درصد نسبت به تيمار شاهد افزايش داد. بيشترين ميزان آنتوسيانين در تيمار يك گرم در ليتر كيتوزان به دست آمد. به طوركلي، نتايج نشان داد كه در مناطق تحت تنش شوري، كاربرد كيتوزانمي‌تواند از طريق حفظ محتواي نسبي آب برگ و ازدياد رنگيزه‌هاي فتوسنتزي، مقاومت گياه را افزايش داده و در نتيجه باعث رشد و استقرار مطلوب‌تر گياه شنبليله شود.

Soil salinity is a serious environmental problem that has negative impacts on growth and production of plants. On the other hand, application of chitosan has recently been increased to enhance the resistance to different stresses, such as salinity. In order to study the effect of chitosan seedpriming on alleviation of salinity stress in fenugreek (Trigonella foenumgraecum L.) a factorial experiment, based on completely randomized design with three replications, was conducted in 2014 in the Research Greenhouse of University of Zabol. Chitosan pretreatment, taken as the first factor, was applied at three levels (0, 0.5 and 1 g/l) and sodium chloride (NaCl) was the second factor at four levels (0, 50, 150 and 250 mM). Before planting, the seeds were soaked for 6 hours in the chitosan solutions. NaCl was applied to the plants by irrigation water (after 2leaf stage), with 3day intervals. Results indicated that increasing salinity stress reduced growth characteristics, content of photosynthetic pigments, leaf relative water content, chlorophyll index and increased the amount of anthocyanin and proline. Seedpretreatment by application of 0.5 mg/L chitosan, under salinity stress, increased plant dry weight, length of stem and roots, and leaf relative water content, as compared to the control treatment. In addition, under the salinity level of 250 mM, application of 1 g/L chitosan increased chlorophyll a, chlorophyll b and carotenoids content by 43.7, 65.4 and 28 percent, respectively, as compared to the control treatment. The highest amount of anthocyanin was found in the 1 g/L chitosan treatment. In general, these results suggested that in saltaffected areas, seed pretreatment by application of chitosan could be utilized efficiently for reducing the salinity stress on leaf relative water content and photosynthetic pigments, and better growth and stablishment of fenugreek plant.