مقايسة آراء ابن ميمون و علامه طباطبائي در توحيد ذات و صفات

توحيد ذات و صفات باري تعالي از موضوعات مهم در الهيات و دغدغة متكلمان، فيلسوفان و عرفاي ادیان ابراهيمي بوده است. در این مقاله تلاش بر این است كه با نگاهي مقایسهاي، نظرات دو فيلسوف و مفسر یهودي و مسلمان مورد بررسي وتحليل قرار گيرد . این دو اندیشمند سعي كرده اند صفات الهي مطرح شده در كتاب آسماني خود را به گونه اي توجيه كنند كه با صرافت و بساطت ذات الهي منافات نداشته باشد. ابن ميمون مفسر بزرگ یهودي براي حفظ بساطت ذات، هرگونه صفت ایجابي براي خدا را نفي كرده است. وي انتساب این صفات به خدا را همچون انتساب جسمانيت به او محال دانسته و به الهيات سلبي روي آورده است و در نتيجه تمام صفاتي كه در عهد عتيق به كار رفته اعم از صفات اخباري و صفات كمالي ایجابي را تأویل مي نماید كه به نظر مي رسد هر چند ابن ميمون به درستي بر توحيد و صرافت ذات الهي تأكيد داشته ولي با نفي صفات ایجابي شبهة تعطيل شدن معرفت و خلو ذات از كمالات را نتوانسته توجيه نماید درحالي كه علامه طباطبائي به عنوان یكي از متفكران شيعي در عالم اسلام منافاتي بين توحيد ذاتي و اسناد حقيقي صفات ایجابي جمالي و جلالي كه در قرآن به خدا نسبت داده شده نمي بيند. و به گونه اي مسئله را تبيين كرده كه نه اوصاف الهي در قرآن حمل بر مجاز شود و نه ذات الهي از صفات كمالي خالي گردد. در این مقاله مباني و لوازم دو دیدگاه مقایسه شده است.