نقد و بررسي نظريه هاي موجود درباره تشكيل حاكميت صفوي

چرايي و چگونگي تشكيل حكومت ها و همچنين ماهيت و ساختار آنها از مباحث پر اهميت در تفكر تاريخي و تاريخ نگري است. توضيح و تبيين فرايند تشكيل حكومت ها بخاطر مولفه هاي تاثير گذار متعدد و در هم تنيدگي زمينه هاي مختلف، مستلزم ژرف نگري هاي خاص و تعمق در تمام زمينه هاي مربوطه است. چرايي تشكيل حاكميت صفويان و روند آن نيز خارج از اين قاعده نيست. اما تعدادي ازمحققان با اتكاء به يك يا چند عامل در صدد ماهيت بخشي و يا به تعبير بهتر ماهيت تراشي براي حاكميت صفويان برآمده اند. از طرفي با ناديده انگاشتن و غفلت از واقعيات متعدد ديگر به ابهام و پيچيدگي موضوع افزوده اند. اين باعث ارائه نظرات مختلف و حتي متضادي در باره چرايي، روند و ماهيت و مشخصات اين حاكميت شده است. اين نوشته در صدد است تا با ارائه نوعي تقسيم بندي بر اساس محتواي اين نظريات، آنها را به بحث و مقايسه گذارد و در حد امكان به بررسي، نقد و مطابقت آن ديدگاهها با واقعيات ملموس در حكومت صفويان بپردازد. نتيجه اين بررسي حاكي از آن است كه هيچ يك از نظرات مذكور با واقعيات تاريخي شكل گيري و روند حاكميت صفوي مطابقت ندارد.