اندازه‏ گيري و تحليل جايگاه تجارت آب مجازي در بخش صنعت و معدن ايران

Measurement and Analysis of the Virtual Water Place in Iran 's Industry and Mining Sectors

حدود يك دهه است كه تجارت آب مجازي به عنوان ابزاري براي ارتقاي بهره ‏وري آب و كمك به رفع محدوديت‌هاي منطقه‌اي منابع آب در راستاي ايجاد امنيت آبي و غذايي مطرح شده است. اين ابزار گرچه مختص مناطق خاصي از جهان از نظر وضعيت اقليمي نيست، ولي براي كشورهايي كه با محدوديت و بحران منابع آب مواجه هستند اهميت مضاعفي دارد. بخش صنعت و معدن كشور ما در حال حاضر سهم قابل توجهي از مصارف آب را در اختيار ندارد ولي از يك طرف تجربه توسعه صنعتي كشورهاي جهان نشان مي‏ دهد كه سهم بخش نامبرده از مصارف آب در طول زمان به شدت افزايشي بوده است و از طرف ديگر، بخش قابل توجهي از محصولات تجاري كشور را كالاي اين بخش تشكيل مي‏ دهند. بنابراين، توجه به مديريت منابع و مصارف آب در اين بخش حائز اهميت است. از اين‌رو، هدف مطالعه حاضر استفاده از رويكرد تجارت آب مجازي براي تعيين ردپاي آب كشور در بخش صنعت و معدن و تعيين سهم هر يك از فعاليت‏ هاي مختلف صنعتي و معدني در صادرات و واردات آب مجازي است. براي اين منظور رهيافت شاخص ‏هاي فني پايه براي اندازه‏ گيري آب مجازي به تفكيك كدهاي دو رقمي ISIC در بخش صنعت و معدن مورد استفاده قرار گرفته است. اطلاعات مورد نياز از طرح آمارگيري از كارگاه‌هاي صنعتي ده نفر كاركن و بيشتر، طرح آمارگيري از معادن در حال بهره‌برداري كشور و سالنامه آمار بازرگاني خارجي براي دوره زماني ۹۲۱۳۸7 استخراج شده است. نتايج نشان داد كه كشور ايران در بخش صنعت واردكننده خالص و در بخش معدن صادركننده خالص آب مجازي مي‌باشد. در بخش معدن بيشترين حجم صادرات و واردات آب مجازي مربوط به گروه استخراج سنگ‏ هاي فلزي و در بخش صنعت احجام متناظر مربوط به صنايع توليد مواد و محصولات شيميايي است. يافته ‏هاي بدست آمده در اين مطالعه، اطلاعاتي را فراهم مي ‏كند كه مي‌تواند در بهبود تراز تجاري آب در فعاليت‏ هاي صنعتي و معدني مورد استفاده قرار گيرد و از طريق تغيير در تركيب كالاهاي صنعتي و معدني قابل تجارت به مديريت منابع آب در اين بخش ‏ها كمك نمايد.

For about a decade the virtual water trade has been highlighted as a means of promoting water efficiency and helping to solve regional restrictions of water resources in order to provide water and food security. Although these tools are not just for certain areas of the world with a specific climate, they are more important for countries which are faced with water resources restriction and crisis. The industrial and mining sectors of our country do not currently possess a significant portion of the water consumption. Although on the one hand, the industrial development experience of the world countries indicates that the portion of water consumption by the aforementioned sectors has been an ever increasing trend, on the other hand, the commodities of this sector contribute to a significant portion of our country’s commercial products. Therefore, attention to the management of water resources and consumption in this sector is important. Hence the aim of this study is to use a virtual water trade approach to determine the country’s water footprint in the industrial and mining sectors; in addition to determining the portion of the individual industrial and mining activities in the imports and exports of virtual water. To achieve this, the technicalbased indicators approach for measurement of the virtual water has been used to distinguish the ISIC doubledigits relevant to the industry and mining sector. The required information is extracted from the census of industrial workshops with ten or more employees, the country’s Mines under exploitation, and the statistical yearbook of foreign trade for a period of 138792. Results indicated that Iran is a net importer of virtual water in the industry sector and is a net exporter in the mining sector. In the mining sector the largest volume of imports and exports of virtual water belongs to the metal ore mining group, whilst within the industrial sector this belongs to the chemical products sector. The results obtained in this study provide information that can be used to improve the trade balance of water in industrial and mining activities. Moreover, to help water resources management in these sectors through changes in the composition of tradable industrial and mineral goods.