پيش بيني لزوم همكاري ميان كشورهاي حوضه هريرود بر اساس نظريه بازي، روش ارزش شاپلي

Water Resources Management in the Harirud river basin based on game theory

امروزه محدوديت موجودي قابل برداشـت منابع آبي، در كنار حق مشترك بهره برداري از آب هاي مرزي، زمينه رقابت بين ذينفعان مختلف را فراهم كـرده، باعث شده است كه بهره برداري برخي از كشورها، قابليت بهـره منـدي ديگران را كاهش دهد، چرا كه معمولاً ذينفعان بـه عللــي همچــون بــي اعتمــادي، ريــسك گريــزي و بيــنش كوتاه نگـر، تـرجيح مـي دهنـد بـا تخلـف از حـد بهينـه بهره برداري، منافع كوتاه مـدت خـويش را افـزايش دهنـد. ايران و دو كشور افغانستان و تركمنستان به‌عنوان ذينفعان منابع آبي مشترك هريرود همواره به دنبال استفاده حداكثري و بيشينه كردن منافع خود از رودخانه هاي مشترك بوده اند. اين تحقيق تا ديپلماسي آبي رودخانه مرزي ايران و استراتژي آن در مناسبات آينده با كشورهاي همسايه خود بررسي و بهترين مسير حركت را براي هر يك از كشورهاي مشترك در هريرود معين مي نمايد؛ لذا هيدروپوليتيك سه كشور ايران، افغانستان و تركمنستان در حوضه آبريز هريرود بررسي و بر اساس تئوري بازي همكارانه با كمك روش ارزش شاپلي چگونگي تعامل بين سه كشور مدلسازي شده است. نتايج اين تحقيق حاكي از اين است كه همكاري بين سه كشور مي تواند بيشترين سود را براي آنها فراهم آورد. نظريه بازي همكارانه به همراه يك مدل جامع مديريت منابع آب ابزاري كارآمد براي ارزيابي سناريوهاي مختلف مديريتي در حوضه آبريز هريرود مي باشد.

Today, limitations of water availability besides common rights between countries on transboundary rivers causes a competition among them for more water using. Usually, stakeholders prefer to overuse from their water rights because of unreliability, risk aversion and short term approaches. Iran, Afghanistan and Turkmenistan as common congruities on Harirud always try to maximize their benefits from the river. Here, this research likes to map the roads of hydro diplomacy amongst the common countries and show the best future moving pace for all of them according the game theory. Results show that the best approach is full cooperation between the countries and establishing water narket.