عوامل مؤثر بر رشد اقتصادي ايران و اثر افزايش قيمت حامل‌هاي انرژي

Important Factors of Iran Economic Growth by Considering the Effects of Increased Energy Prices

رشد صنعتي و توسعه اقتصادي تا حد زيادي به مقدار و سطح استفاد ه كارآمد از حامل هاي انرژي ارتباط دارد و لذا در تجارت جهاني بيشترين سهم به عامل انرژي اختصاص دارد. باتوجه به آنكه رشد اقتصادي يكي از مهم‌ترين اهداف اقتصاد كلان مي‌باشد و نرخ آن نشان دهنده سرعت افزايش يا كاهش توليد ناخالص داخلي و در نتيجه، سرعت بهبود يا كاهش سطح رفاه و برخورداري افراد است و باتوجه به سهم قابل توجه بخش صنعت درتوليدناخالص داخلي، در اين پژوهش، عوامل تعيين‌كننده رشد اقتصادي ايران با توجه به اثرات طرح هدفمندسازي يارانه‌ها و افزايش قيمت حامل‌هاي انرژي بررسي شده است. متغيرهاي تحقيق شامل سري‌هاي زماني اقتصاد ايران بر اساس آخرين داده‌هاي منتشر شده توسط بانك مركزي ايران مي‌باشد. در اين تحقيق، پس از اجراي آزمون ريشه واحد و بررسي مانايي متغيرها بر اساس آزمون ديكي ـ فولر تعميم‌يافته (ADF)، ضرايب مدل با استفاده از سيستم معادلات همزمان و به روش حداقل مربعات دو مرحله‌اي در محيط نرم‌افزار Eviews برآورد شده است. يافته‌هاي تحقيق، بيانگر آن است كه ارزش افزوده بخش‌هاي مختلف اقتصادي، اثر مثبت و معني‌داري بر توليد ناخالص داخلي و رشد اقتصادي دارد. با توجه به آنكه اندازه دولت با شاخص نسبت هزينه‌هاي دولت به توليد ناخالص داخلي سنجيده مي‌شود، ضريب مربوط به متغير مخارج دولت منفي و به لحاظ آماري در سطح 6 درصد، معني‌دار است. گسترش دخالت دولت در اقتصاد از طريق پديده جانشيني جبري يا پديده رانش و جايگزين شدن بخش دولت به جاي بخش خصوصي باعث كاهش هزينه‌هاي سرمايه‌گذاري خصوصي گرديده و رشد اقتصادي را كاهش مي‌دهد. ضرايب مربوط به متغير قيمت حامل‌هاي انرژي نيز منفي و معني‌دار است و نشان دهنده آن است كه پديده تورم و افزايش قيمت حامل‌هاي انرژي باعث افزايش هزينه‌هاي توليد در كوتاه‌مدت گرديده و نرخ رشد توليد ناخالص داخلي را كاهش مي‌دهد.

Economic growth is one of the most important goals of macroeconomics in current communities and its rate shows the rate of increase or reduction of GDP and improvement or reduction rate of welfare of people. This study evaluates the important factors of economic growth in Iran based on the effects of subsidy targeting plan. The study period is 19912012 and the study variables are including time series of Iran economy. After performing unit root test and evaluation of the stationary of variables based on Augmented DickeyFuller Test (ADF), the model coefficients are estimated by concurrent equations system and TwoStage Least Square Method (2SLS) in Eviews  software. The study findings show that value added of various economic sectors has positive and significant impact on GDP and economic growth. As the government size is evaluated by government costs to GDP ratio, the coefficient of government expenditures variable is negative and significant at level 6% statistically. The coefficient of public level variable of prices is negative and significant and it shows that inflation phenomenon and increasing the price of energy carriers increase production costs in shortterm and GDP growth rate is reduced. The elimination of paid subsidies to manufactures and increases of production costs of economic enterprises and serious economic sanctions reduce economic growth rate.