اهميت شناخت پيشينه سايت در رويكرد حفاظت جامع، نمونه موردي: سايت پيرامون مسجد كبود تبريز

Recognition of Site Precedent from the Perspective of Integrated Conservation, Case Study: Tabriz Blue Mosque Surrounding Site

حفاظت جامع يكي از رويكردهايي است كه در پي اعتبار يافتن پارادايم پايداري و متاثر از تفكرات ملهم از اين پارادايم، در مغرب زمين ظهور پيدا كرده است. اين رويكرد پس از چندين دهه تجربيات نوين در زمينه حفاظت از بافت هاي با ارزش شهري، به عنوان راهكاري مطلوب مورد توجه متخصصان قرار گرفت؛ زيرا اين قابليت را داشت كه ضمن توجه به ارزش هاي مادي و معنايي محيط هاي تاريخي، متوجه به تامين نيازهاي شهر و شهروندان نيز باشد. در اين رويكرد، كسب شناخت از پيشينه مكان، شرط لازم براي يك اقدام معرفت پايه و ثمربخش مي باشد. در اين مقاله براي تبيين اهميت اين امر و همچنين تذكر تبعات غفلت از آن، نتايج يك مطالعه كه بررسي فرجام محوطه تاريخي مسجد كبود تبريز در دهه هفتاد شمسي مي باشد، ارايه شده است. در آن زمان مداخلات ناسنجيده و شتاب زده در اين محوطه تبعات جبران ناپذيري را بر هويت آن وارد نمود و منجر به فقدان هميشگي بخشي از ساختار تاريخي محوطه و در نتيجه تاريخ شهر شد. با درك آنچه گفته شد، پژوهش حاضر متوجه اين پرسش است كه غفلت از بررسي هاي علمي براي حصول شناخت نافذ از پيشينه مكان، منجر به چه تبعاتي براي محوطه پيرامون مسجد كبود شده است؟ اين پژوهش به روش توصيفي- تحليلي انجام يافته است. از نتايج پژوهش، تبيين اين موضوع است كه سايت مورد مطالعه كه قدمتي برابر با عصرآهن دارد و در طول تاريخ، بارها استقرار جوامع انساني در آن برقرار بوده است؛ هويت و منزلتي دارد كه تاكنون متناسب با شان آن رفتار نشده است. همچنين تصميمات متفرق حوزه هاي مختلف مديريت شهري، براي سرنوشت اين محوطه زيان بار بوده است. اگر در مداخلات دهه هفتاد شمسي مديران و كارشناسان تصمي مگيرنده براي اين محوطه، متوجه رسالت و مسيوليت اجتماعي خود مي بودند و الزام به برخورد عالمانه و معمارانه با چنين محيط ارزشمندي را مي داشتند؛ پيش از هر عملي، نسبت به اتخاذ يك راهبرد طراحي متناسب با شان محيط اقدام مي نمودند و از بروز بحران هاي بعدي جلوگيري به عمل مي آمد.