بررسي نقش توقعات ادراكي بويايي و شنوايي در طراحي و برنامه‌ريزي شهري، نمونه‌موردي: بابل

Examining the Role of Olfactory and Auditory Perceptual Expectations in Urban Planning and Design, Case Study: Babol

افراد در فضاهاي شهري، به واسطه تنوع محيطي، به صورت خودآگاه يا ناخودآگاه قادر به كسب تجربياتي مي‌شوند كه بسياري از آن‌ها توسط حواس ادراك مي‌شوند. اما سال?هاست كه برنامه?ريزان و طراحان شهري، كيفيات اين فضاها را انحصاراً بر اساس ادراك بصري آن طبقه?بندي و ارزيابي مي‌كنند. خواه هدف از اين توجه، تعريف فضاهاي معمول با كنترل ارتفاع، جنس مصالح و رنگ?ها باشد يا خواه توجه به تضادها و تفاوت?ها در چشم?اندازي جذاب از محيط شهري، حس بينايي همواره در اولويت قرار داشت. اما در سال‌هاي اخير، توجه مطالعات مختلف به سوي حواس بويايي و شنوايي و در نتيجه فضاهاي نامريي معطوف شده است. درحالي كه اغلب اين مطالعات تمركز خود را بر روي جنبه?هاي منفي بويايي و شنيداري يا پديدارشناسي بو يا صدا گذاشته?اند. اين مقاله نقش توقع افراد از محيط شهري را از دو جنبه بو و صدا، بر اساس تجربيات مردم و درك آنها از محيط شهري و تاثير تجربيات و توقعات افراد از شناسايي اين دو حس در زندگي شهري آنها بررسي كرده و آن را براساس فرآيند «ادراك با گذر كردن از مكان»1 تحليل مي‌كند. در بررسي تحقيق، توقعات حسي در درك فضايي در محيط و ارتباط انسان با فضاهاي شهري بسيار تاثيرگذار تلقي شده و لايه?هاي متفاوتي از درك از فضا را فراهم نموده?اند. همچنين، درك بوها و صداها به خودي خود تحت تاثير بافت محيطي كه در آن قرار گرفته?اند، تشخيص داده مي?شود. بنابراين، همان?طور كه در اغلب فرآيندهاي طراحي و برنامه?ريزي ترسيم سازمان?هاي فضايي-ادراكي شهروندان با تاكيد بر فضاي مريي امري متداول شده، توجه به فضاي نامريي نيز بايد در اين فرآيند نه تنها به عنوان غناي فضاي حسي بلكه براي تقويت حس مكان درنظرگرفته شود. لذا توجه بيشتر، مكرر و جزيي?تر به جنبه?هاي حسي محيط شهري به عنوان بخشي اصلي در طراحي و برنامه?ريزي شهري امري ضروري است.