مطالعه برخي عوامل مؤثر بر جنين‌زايي ميكروسپورها و باززايي گياهچه‌ها در كلزا (Brassica napus L.)

Effects of some factors on microspore embryogenesis and plantlet regeneration in Brassica napus L.

برخي عوامل موثر بر جنين‌زايي در كشت ميكروسپورهاي جداشده كلزا و باززايي گياهچه‌ها از جنين‌هاي حاصله در آزمايش‌هايي جداگانه بررسي شدند. آزمايش‌ها به صورت فاكتوريل دو فاكتوره و در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي انجام شدند. در تمام آزمايش‌ها، ارقام در سه سطح شامل گلوبال (Global)، اپشن (Option) و پي‌اف (PF7045/91) فاكتور اول را تشكيل مي‌دادند. ميكروسپورها از غنچه‌هاي به طول 43 ميلي‌متر جدا و در محيط كشت NLN13 كشت شدند. ميكروسپورهاي كشت‌شـده به مدت ۱۴ روز در معرض تنش دمايي ۳۰ درجه سانتي‌گراد و در شرايط تاريكي قرار گرفتند و پس از آن به اتاق رشدي با دماي ۲۵ درجه سانتي‌گراد و در داخل يك لرزاننده منتقل گرديدند. براي باززايي، جنين‌هاي 3525 روزه به محيط كشت جامد B5 منتقل ‌شدند و بعد از حدود 20 تا 25 روز، گياهچه‌هاي طبيعي، گياهچه‌هاي غير طبيعي، جنين‌هاي ريشه‌دار و جنين‌هاي تغييرنكرده شمارش شدند. در آزمايش اول جنين‌زايي اثر حجم محيط كشت، رقم و نيز اثرمتقابل آنها معني‌دار بود. در رقم گلوبال، حجم 5/12 ميلي‌ليتر محيط كشت با متوسط توليد 5/695 جنين در هر پتري‌ديش، بيشترين ميزان جنين‌زايي را داشت. در آزمايش دوم جنين‌زايي، اثر زغال فعال و اثرمتقابل دو فاكتور معني‌دار بود. در آزمايش سوم جنين‌زايي منابع مختلف هيدرات كربن با هم اختلاف معني‌دار داشتند. در آزمايش اول باززايي، اسيد جيبرليك اثر معني‌دار بر تعداد جنين‌هاي تغييرنكرده، گياهچه‌هاي غيرطبيعي، گياهچه‌هاي طبيعي و جنين‌هاي ريشه‌دار داشت و اثرمتقابل اسيد جيبرليك و رقم بر گياهچه‌هاي طبيعي معني‌دار بود. در آزمايش دوم باززايي، اثرمتقابل عامل ژلي و رقم بر گياهچه‌هاي طبيعي معني‌دار بود.

The effect of some factors on embryogenesis from isolated microspore and plantlet regeneration from microsporederived embryos was studied separately in Brassica napus. Experiments carried out in factorial based on completely randomized design. The first factor in all of the experiments was cultivars contained Global, Option and PF7045/91. The microspores were isolated from 34 mm buds and cultured on NLN13 medium. Cultures incubated at 30˚C and darkness for 14 days, and then transferred to shaker in the growth chamber at 25˚C. In regeneration experiment, embryos with 2025 days old were transferred to B5 medium and nearly 2025 days after transferring embryos, normal regenerated plantlets, abnormal regenerated plantlets, rooted embryos and non differentiated embryos were counted. In the first embryogenesis experiments, the effects of medium volume, cultivar and interaction effects of two factors were significant. In Global cultivar, the highest values of embryos (695.5 per Petri) were observed in 12.5 ml medium volume. In the second embryogenesis experiment, the interaction between activated charcoal and cultivar on embryogenesis was significant. In the third embryogenesis experiment, the form of carbohydrate had a significant effect on embryo yield. In the first experiment of plantlet regeneration, GA3 had significant effect on normal regenerated plantlets, abnormal regenerated plantlets, rooted embryos and non differentiated embryos and the interaction between GA3 and cultivar was significant for normal regenerated plantlets. In the second experiment of plantlet regeneration, the interaction between gelling agent and cultivar was significant on normal regenerated plantlets.