بختك «توسعه» و خواب ناآرام آبادي ما

Nightmare of “Development” and Rural Disquiet

بختك «توسعه»، باوري نافذ اما كسالت‌آور و مبهم است كه بر اجتماع‌‌هاي محلي و آبادي‌ها سايه افكنده و اجازة تنفس آسان و لذت از زندگي بي‌آلايش را به آنان نمي‌دهد. اين بختك به روستاييان القا كرده است كه عقلاني نيستند و بايد دانستن، عقلانيت و توسعه را از ديگران ياد بگيرند. درواقع، بايد عقلانيت را از شهر وارد كنند. تاكنون بر آبادي‌ها، چنين بختكي حكومت كرده است. پيمانكاران «توسعه» و در رأس آن‌ها سازمان‌هاي اجرايي، هواداران اصلي اين بختك بوده‌اند. آن‌‌ها متأثر از مفروضات بنيادين ادبيات روان‌‌شناسي و عقلانيت از بالا به پايين مهندسي، پرداختي فني از توسعه ارائه كرده‌اند و آن‌قدر توسعه را آماده، سريع‌الوصول و بي‌تناسب با نيازها و خواسته‌هاي مردمي آبادي‌نشينان تحليل كرده‌اند كه الگوي «توسعۀ مجاني» را به آنان آموزش داده‌اند. آنان با فرض نوگريزي و عدم خلاقيت‌‌ آبادي‌نشينان، مفهوم جادويي «تغيير» و تكنيك «مداخله» را ساخته‌اند و مي‌خواهند زندگي آبادي‌نشينان را تغيير دهند. اين مقاله، با تأكيد بر زمينه‌هاي فرهنگي اجتماع‌‌هاي روستايي ايران، دو شكل نقد به ادبيات و عملكرد توسعه در كشور را مطرح مي‌كند: نقد اول، داراي وجهي نوستالژيك و از «زبان گود» است كه با نام «بختك توسعه» مطرح مي‌شود. نقد دوم، عمل‌گرايانه و كاركردي است و با عنوان معضل «توسعۀ مجاني» بيان مي‌شود. نقد، از چارچوب نظري و روش‌شناسي توسعه آغاز و به يافته‌ها و پيامدهاي آن ختم مي‌شود.

This paper aims to signalize the substantial fact that the major focus and the joint aspect to fulfill the purposes of human development, sustainable development, social justice, competitive power and resilience of national economy is to promote the power of national production. To fulfill this purpose, we used institutional theoretical system for presenting the analysis and signalized the methodological and empirical aspects of this issue with the descriptiveanalytical method. Hence, with concentration on industrialization as the main focus of promotion of the national production, we survey the historical experience of our country through the development plans in before and after the Islamic revolution. The findings of this study demonstrate that because of the shortage of strategic insight in this area and unbelievable neglects and errors in the period of the last 70 years, the history of development planning shows us that despite of enormous money sources specification, the expected achievements could not be reached at all. Also a lot of inconsistencies and problems endangered the view of national development. The suggested solution is to consider the national production power with interdisciplinary approach and as a system of the whole social life.