شناسايي پهنه هاي سه گانه بهره برداري از آبهاي زيرزميني با استفاده از GIS (مطالعه موردي: دشت نمدان شهرستان اقليد)

GIS applications to identifying and zoning groundwater exploitation (Case Study: Namdan plain, Eghlid)

وقوع خشكسالي در طي سالهاي اخير و نيز برداشتهاي بي رويه از آبهاي زيرزميني، كاهش شديد سطح آب سفره هاي زيرزميني را به همراه داشته است. اين موضوع در مناطق نيمه بياباني كه زندگي گياهي و جانوري وابستگي شديدي به برداشت از آبهاي زيرزميني دارد به خوبي احساس مي شود. دشت نمدان در شمال استان فارس يكي از دشت هاي حاصلخيز استان محسوب ميشود كه در طي سالهاي اخير در اثر كمبود نزولات جوي و نيز برداشتهاي بي رويه از سفره هاي آب زيرزميني به وسيله چاه هاي كشاورزي، با كاهش شديد سطح آب زيرزميني روبرو بوده است. اين كاهش سطح، در تمام محدوده مورد مطالعه از شدت و ضعف متفاوتي برخوردار است. بنابراين شناسايي محدوده هاي با كاهش شديد سطح آب به منظور اعمال سياست هاي مناسب جهت تقويت سفرههاي آب زيرزميني از بديهي ترين اولويت هاي پژوهشي اين محدوده بحساب مي آيد. در پژوهش حاضر سعي بر آن شده است تا با پايش ساليانه و ميانيابي دادههاي مربوط به تغييرات سطح آب چاههاي مشاهدهاي دشت نمدان از سال1376 تا 1388، به وسيله سيستم اطلاعات جغرافيايي، محدوده هاي مجاز، مشروط و ممنوع برداشت آب زيرزميني تعيين شود. نتايج حاصل از پژوهش بيانگر ارتباط مستقيم بين موقعيت قرارگيري چاههاي عميق موجود در دشت نمدان و محدوده هاي ممنوع و مشروط برداشت آب زيرزميني است. به گونه اي كه از 1311حلقه چاه عميق موجود، 1131 حلقه چاه (برابر87 درصد) در محدودههاي ممنوع و مشروط به لحاظ برداشت واقع شده اند كه اين امر توجه جدي مسيولين را به كنترل بيشتر در اين محدوده ها ملزم مي دارد.

water during the last few years have led to considerable reduction of underground water levels in many parts of Iran. The problem is more tangible in semi-arid areas where the lives of flora and fauna are closely related to the underground waters. Namdan plain located in Fars province is a fertile agriculture area which encounters the reduction of underground water levels due to high extraction and consumption of such waters. The rate of reduction is different according to different parts of the study area. Therefore, identification of areas with high reduction rates is a clear necessity in order to make any rational decisions for improving the underground water resources. The present study has applied GIS to zoning the area into three parts namely permitted, provisioned, and prohibited in terms of underground water extraction. The zoning classification was based on annual monitoring and interpolation of changes occurred in water levels of wells in the study area during 1997 to 2011. The results show that there is a direct relation between the location of deep wells and spatial distribution of prohibited and provisioned areas of underground water extraction. Spatially there were1131 (87%) deep wells out of 1311 in the mentioned zones which attracts the serious attentions of authorities to act more controls on the extraction of underground water in the study area.