زيرگونه جديدي از سنجد تلخ (Elaeagnus rhamnoides (L.) A.Nelson) براي ايران بر اساس داده‌هاي مولكولي

A new subspecies of sea buckthorns (Elaeagnus rhamnoides (L.) A. Nelson) from Iran based on molecular data

سنجد تلخ (Elaeagnus rhamnoides (L.) A.Nelson) گیاهی دارویی، مقاوم به خشكی، تثبیت‎كننده­ ازت و یك گونه پیش‌آهنگ جنگلی است. در این پژوهش برای اولین بار در ایران، شناسایی مولكولی سنجد تلخ در رویشگاه­های مختلف كشور و مقایسه­ آنها با زیرگونه­های شناخته شده در سایر نقاط جهان انجام شد. از پنج رویشگاه در استان­های البرز، مازندران، آذربایجان‌شرقی و غربی و قزوین نمونه­برداری انجام گردید. از نشانگر هسته­ای ITS ریبوزومی در مطالعه مولكولی استفاده شد. پس از استخراج DNA و انجام واكنش زنجیره­ای پلیمراز، توالی­های به‎دست آمده از این مطالعه به‎همراه توالی­های بانك ژن مربوط به زیرگونه­های سنجد تلخ در سایر نقاط دنیا، در یك ماتریس هم‌ردیف شده و مورد تجزیه‌وتحلیل فیلوژنتیكی Bayesian و شبكه­ TCS قرار گرفتند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد كه نمونه­های جمع­آوری شده از استان­های البرز، مازندران، آذربایجان‌شرقی و قزوین متعلق به زیرگونه­ قفقازی E. rhamnoides subsp. caucasica هستند، اما نمونه­ جمع­آوری شده از استان آذربایجان‌غربی با دو تفاوت نوكلئوتیدی به‎عنوان یك زیرگونه­ جدید و با نامE. rhamnoides subsp. azerbaijanica معرفی می­شود.  

Sea buckthorn (Elaeagnus rhamnoides (L.) A. Nelson) is a medicinal, drought tolerant, nitrogen fixing and forest pioneer plant species. In this research, for the first time in Iran, molecular identification of the species distributed in different habitats of the country was carried out comparing to the known subspecies distributed worldwide. Specimens were collected from five habitats located in Alborz, Mazandaran, East and West Azerbaijan, and Qazvin provinces. Nuclear ribosomal ITS marker was used in the molecular study. After DNA extraction and PCR application, sequences obtained in this study were aligned with those obtained from Gene-Bank belonging to all sea buckthorn subspecies. The aligned sequences were analyzed using Bayesian and TCS phylogenetic methods. Results showed that the specimens collected from Alborz, Mazandaran, East Azerbaijan and Qazvin belong to the Caucasian subspecies, E. rhamnoides subsp. caucasica, but the specimen sampled from West Azerbaijan with two mutations is a new subspecies. Therefore, it is introduced as E. rhamnoides subsp. azerbaijanica.