بررسي تأثير آموزش مبتني بر مدل اعتقاد بهداشتي بر پيشگيري از رفتارهاي ناسالم كنترل وزن در نوجوانان دختر۱۳-۱۵ سال

Investigation of Health Education Based on Health Belief Model on Prevention of Unhealthy Weight Control Behaviors in Female Adolescences Aged 1315

مقدمه: شيوع رفتارهاي ناسالم كنترل وزن در نوجوانان دختر رو به افزايش است و انجام اين رفتارهاي ناسالم در دراز مدت مي تواند عواقب جدي جسمي و رواني در نوجوانان ايجاد كند. اين مطالعه با هدف تعيين تأثير آموزش مبتني بر مدل اعتقاد بهداشتي بر پيشگيري از رفتارهاي ناسالم كنترل وزن در نوجوانان دختر۱۳-۱۵ سال انجام شده است. روش كار: اين مطالعه مداخله اي و از نوع نيمه تجربي بر روي ۱۶۰ نفر از نوجوانان دختر مدارس دوره اول دبيرستان شهر كرج انجام شد. نمونه گيري در دو مرحله صورت گرفت كه در مرحله اول به صورت تصادفي مدارس انتخاب شدند و به دو گروه مداخله و كنترل اختصاص يافتند. در مرحله دوم نمونه ها بر اساس معيار ورود و به روش در دسترس انتخاب شدند. داده ها به صورت پيش آزمون، با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته در هر دو گروه جمع آوري شد. سپس مداخله آموزشي براي گروه مداخله در چهار جلسه آموزشي در قالب سخنراني، همراه با پرسش و پاسخ اجرا گرديد. هشت هفته بعد از اجراي مداخله آموزشي، پس آزمون از هر دو گروه گرفته شد و داده هاي قبل و بعد از آموزش مورد بررسي قرار گرفت. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS version 21 و آزمون هاي دقيق فيشر، كاي اسكوئر و ضريب همبستگي t مستقل و وابسته تحليل شد. يافته ها: نتايج مطالعه نشان داد كه بعد از اجراي برنامه آموزشي، ميانگين نمره سازه هاي مدل اعتقاد بهداشتي (حساسيت، شدت، منافع، موانع درك شده، راهنماي عمل و خودكار آمدي) گروه مداخله افزايش قابل توجهي داشته است و نتيجه آزمون t مستقل، جهت مقايسه دو گروه مداخله و كنترل، قبل و بعد از اجراي برنامه آموزشي نشان داد كه، بين ميانگين نمره سازه هاي مدل اعتقاد بهداشتي گروه آزمون و كنترل، اختلاف معناداري وجود داشت (001/0>P). نتيجه گيري: نتايج مطالعه حاضر نشان داد كه مداخله آموزشي بر اساس مدل اعتقاد بهداشتي مي تواند در پيشگيري از رفتارهاي ناسالم كنترل وزن نوجوانان دختر مؤثر باشد. بر اين اساس پيشنهاد مي شود كه آموزش در زمينه پيشگيري از رفتارهاي ناسالم كنترل وزن بر اساس مدل اعتقاد بهداشتي براي نوجوانان در مدارس اجرا شود.

Introduction: the prevalence of unhealthy weight control behaviors in adolescents is increasing and unhealthy weight control behaviors can have serious physical and mental consequences in adolescents. The aim of this study was to determine the effect of education based on Health Belief Model on the prevention of unhealthy weight control behaviors in female adolescents aged 1315 year. Methods: This was a quasiexperimental study conducted on 160 girls in high schools of Karaj city. Sampling was performed in two stages: in the first stage, schools were randomly selected and assigned to two groups. In the second phase, samples, based on the entry criteria, were selected by convenience sampling. Data for pretest were collected using a questionnaire in both groups. The experimental group received the educational intervention in the form of presentations in four sessions, conducted along with questions and answers. Eight weeks after the educational intervention, posttest was given to both groups and data were analyzed before and after the training using SPSS software and Fishers exact test, chisquared and independent and dependent ttests. Results: In comparison of the mean score of Health Belief Model parts (perceived susceptibility, perceived severity, perceived benefits, perceived barriers, guide to action, and preventive behaviors) between the intervention and control groups, there was a significant difference between before and after the intervention (P < 0.001). Conclusions: The results of this study showed that educational interventions based on Health Belief Model can be effective in preventing unhealthy weight control in adolescents. On this basis, it is suggested to run trainings in order for the prevention of unhealthy weight control behaviors based on Health Belief Model for young people and in schools.