امكان‌سنجي توسعه مرزها و نقش آن بر امنيت مرزي (مطالعه موردي بازارچه مرزي استان خراسان رضوي با افغانستان)

زمینه و هدف: ریشه عمده مشكلاتی كه در داخل هر كشور بروز می‌كند را می‌توان در مرزهای آن جستجو نمود. مرز ایران و افغانستان به دلیل ویژگی‌های جغرافیایی و وضعیت خاص سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مرزنشینان، همواره از پرحادثه‌ترین مرزهای مشترك ایران با كشورهای همسایه بوده است. این منطقه به دلیل گستردگی برای گذر اشرار، قاچاق كالا و انسان و كاروان‌های مواد مخدر همواره مصائب و مشكلاتی برای مرزنشینان به وجود آورده است. از طرفی فقدان حكومتی فراگیر و قوی در افغانستان و درنتیجه عدم كنترل مرزهای خود، ایران را وادار ساخته است سرمایه‌گذاری كلانی برای كنترل مرزهای خود داشته باشند. هدف این تحقیق بررسی تأثیر ایجاد و توسعه بازارچه مرزی دوغارون بر امنیت مرزی استان خراسان رضوی با افغانستان طی دهه اخیر می‌باشد. روش: تحقیق حاضر را به لحاظ روش‌شناسی می‌توان در زمره تحقیقات توصیفی و همبستگی طبقه‌بندی نمود زیرا از یكسو به دنبال بررسی و توصیف وضعیت موجود بوده و از سوی دیگر به دنبال بررسی ارتباط بین دو متغیر توسعه مرزی و امنیت مرزی می‌باشد كه با استفاده از دو روش اسنادی (كتابخانه‌ای، فیش‌برداری، پایگاه‌های اینترنتی) و میدانی (مشاهده، مصاحبه با مردم و مسئولین منطقه و توزیع 100 عدد پرسشنامه به‌عنوان حجم نمونه بین دو طیف مسئولین و مردم منطقه) و بهره‌گیری از بسته نرم‌افزاری آمار استنباطی SPSS اقدام به جمع‌آوری و تجزیه‌وتحلیل اطلاعات شده و با استفاده از آزمون كرونباخ پایایی سؤالات به ترتیب با مقدار آلفای 762/0 و 820/0 برای متغیرهای توسعه مرزی و امنیت مرزی موردسنجش قرار گرفت و با توجه به این‌كه مقادیر آلفای كرونباخ دو مقیاس تحقیق بالاتر از 70% بوده، بنابراین مقیاس‌ها از قابلیت اعتماد لازم برخوردار هستند. یافته‌ها و نتایج: نتایج حاصل نشان می‌دهد بازارچه مرزی دوغارون در افزایش اشتغال، بهبود وضعیت درآمدی مردم، جلوگیری از مهاجرت، همچنین كاهش هزینه دولت در احداث پاسگاه‌های مرزی، كاهش عبور غیرقانونی، كاهش میزان ورود مواد مخدر به داخل، كاهش قاچاق كالا و انسان و درنهایت افزایش امنیت در منطقه نقش داشته است. در پایان راه‌كارهایی جهت ارتقاء وضعیت معیشتی مرزنشینان ارائه گردیده است.