انعكاس نام و مرقد احمدبن موسي(ع) در آينه اشعار سده‌هاي هشتم تا دهم

The reflection of the name and the shrine of Ahmad Ibn Mousa in the poetry of the 8t -10th centuries

چكيده: اغلب پژوهندگان در مطالعه و بررسي شهرت حضرت احمدبن موسي(ع) و تاريخ كشف مرقد ايشان، صرفاً به اسناد تاريخي اكتفا كرده‌اند؛ در اين مقاله با تاكيد بر اشعار سده‌هاي هشتم تا دهم، سير توجه به مرقد و شهرت آن حضرت بررسي و همچنين نخستين مناقب احمدبن موسي در شعر فارسي استخراج و تحليل شده است. از يافته‌هاي اين پژوهش اين است كه تا اواخر سده هشتم، اشاره‌اي مشخص به مرقد آن بزرگوار در ديوان شاعران وجود ندارد. در سده نهم، شاه‌داعي(810-870) و منصور حافظ نخستين ابيات را در منقبت آن حضرت سروده‌اند و در سده دهم و با گسترش عمارت مرقد مطهر، اهلي شيرازي(858-942) در اشعارش، توصيف‌هايي تازه از نام و مرقد آن حضرت ارايه كرده است. به روايت اشعار، آن حضرت در سده نهم به لقب احمدبن موسي‌الرضا(ع) مشهور بوده و در سده دهم، زمينه‌هاي شهرت ايشان به سيدسادات و شاه‌چراغ فراهم شده است.

Abstract: Most researchers in studying and investigating Imam Ahmad Ibn Mousa reputation and the history of his shrine discovery have only relied on historical documents, so in this paper with emphasis on poems of 8th– 10th centuries, evolution of considering his shrine and reputation has been investigated, also the first merits of Ahmad Ibn Mousa have been derived and analyzed in Persian poetry. One of the findings of this study is that by the end of 8th century, no clear reference to his shrine is found in poets’ collection and in 9th century, Shahdaei and Mansour Hafez have composed the first verses in his virtues and in 10th century by developing the building of the holy shrine, Ahli Shirazi has presented new descriptions of the name and shrine of the Imam in his poems. According to the poems, in 9th century, he was called Ahmad Ibn Mousa al-Reza and in 10th century, he was famous as Seyedsadat and Shahcheragh.