مدل‌سازي توليد بذر برودار (Quercus brantii Lindl.) در جنگل‌هاي زاگرس در راستاي حفاظت از درختان مادري

Acorn number modeling of Brant`s oak (Quercus brantii Lindl.) in Zagros forests in support of seed trees conservation

تخریب روزافزون جنگل‌های زاگرس تأثیر نامطلوبی بر توان تولید بذر گونه‌های مختلف بلوط وارد كرده است و این نگرانی وجود دارد كه ادامه این روند باعث نابودی پایه‌های باارزش بلوط شود. متأسفانه به‌دلیل دشواری اندازه‌گیری، در حال حاضر اطلاعات جامعی از وضعیت تولید بذر این درختان وجود ندارد. پژوهش پیش‌رو با هدف حل این معضل، به ارزیابی یكی از رایج‌ترین و دقیق‌ترین تكنیك­های برآورد چشمی بذر درختان بلوط به‌نام روش كونیگ (Koenig) در مورد برودار (Quercus brantii Lindl.) در جنگل­های دشت ارژن فارس و داربادام كرمانشاه طی سه سال (1388 تا 1390) می‌پردازد. در هر منطقه با استفاده از روش نمونه­برداری تصادفی با مونه‌بندی، 40 درخت گزینش و شماره­گذاری شدند. در نیمه اول شهریور و با استفاده از روش شمارش تاجی كلیه بذرها روی تاج شمارش شدند. سپس با استفاده از روش برآورد چشمی كونیگ، تعداد بذر شمارش شده در مدت 30 ثانیه برای هر درخت به‌صورت چشمی مشخص شد. اندازه‌گیری‌ها طی سه سال تكرار و درنهایت، مدل رگرسیونی خطی ساده بین شمار بذر به‌دست­آمده از دو روش شمارش تاجی و كونیگ محاسبه شد. ضریب تبیین (R2) مدل‌ها برای دشت ارژن و داربادام به‌ترتیب 68/0 و 82/0 و خطای جذر میانگین مربعات (RMSE) نیز به‌ترتیب 292/0 و 230/0 به‌دست آمد. درمجموع سودمندی روش كونیگ برای درختان برودار تأیید شد. مدل‌های محاسبه شده به‌راحتی امكان برآورد شمار بذر تولیدی درختان برودار را در مناطق مورد مطالعه برای سال‌های آینده با صرف زمان و هزینه كمتر امكان­پذیر می‌سازند، درنتیجه امكان شناسایی درختان مادری و باارزش بلوط با سهولت بیشتری میسر خواهد شد. 

The increasing degradation of Zagros forests has affected the potential of acorn production of different oak species. There is concern that continuing of this process will destroy the valuable individuals of oaks. Unfortunately, there is no adequate information about acorn productions of Zagros native oaks because of the measurement difficulties. In this research, Koenig method as one of the most common and accurate visual survey techniques, was evaluated on Brant`s oak (Quercus brantii Lindl.) trees in forests of Dasht-e Arjan, Fars province, and Darbadam, Kermanshah province during 2009 to 2011. The aim of the research was to test the Koenig method for native oaks of Iran and to present the best regression model for estimation of acorn number of Brant`s oaks in the studied areas. Forty sample trees were selected in each study area using stratified random sampling method. For each tree, all of acorns were counted with two methods of crown counting and Koenig visual estimation method. The same procedure was used for acorn counting in the other studied years. Based on the results, the values of R2 and RMSE for estimated simple linear regression were 0.68 and 0.292 for Dasht-e Arjan, while the values of R2 and RMSE were 0.82 and 0.230 in Darbadam. Totally, efficiency of Koenig method was confirmed. This method is applicable for an easy estimation of acorn number of other Brant`s oak trees in the studied forests in the  following years thus, enhancing the ability for easily identifying seed and valuable oak trees.