بررسي تأثير نوع ريزنمونه و تنظيم‌كننده‌هاي رشد بر كالوس‌زايي، باززايي غيرمستقيم ساقه‌چه و ريشه‌زايي گياه دارويي سرخارگل (Echinacea angustifolia DC.)

Investigation of explant and plant growth regulators on callogenesis, indirect shoot regeneration and shoot rooting in Echinacea angustifolia DC.

    سرخارگل، یكی از گیاهان دارویی و با ارزش و از منابع مهم اسید شیكوریك است. در این پژوهش كالوس‌زایی، باززایی غیرمستقیم و ریشه‌زایی ساقه‌چه در گونه Echinacea angustifolia DC. بررسی گردید. در دو آزمایش جداگانه، اثرات نوع ریزنمونه (برگ، دمبرگ و ریشه) و غلظت ماده تنظیم‌كننده رشد NAA (5/0، 1 و 5/1 میلی‌گرم در لیتر) بر میزان كالوس‌زایی و نیز اثرات نوع ریزنمونه (برگ، دمبرگ و ریشه) و غلظت ماده تنظیم‌كننده رشد BAP (3، 4 و 5 میلی‌گرم در لیتر) بر میزان باززایی غیرمستقیم ساقه‌چه بررسی شد. این آزمایش‌ها به‌صورت فاكتوریل و در قالب طرح كاملاً تصادفی انجام شدند. همچنین در آزمایش دیگری اثر غلظت تنظیم‌كننده رشد IBA (5/0، 1، 5/1 و 2 میلی‌گرم در لیتر) بر ریشه‌زایی ساقه‌چه‌های باززایی شده در قالب طرح كاملاً تصادفی بررسی شد. در بررسی كالوس‌زایی اختلاف آماری معنی‌داری بین عوامل مورد مطالعه مشاهده نشد ولی اثرات مورد مطالعه در بررسی ساقه‌چه‌زایی و ریشه‌زایی در سطح 1% معنی‌دار بودند. بیشترین میزان باززایی غیرمستقیم ساقه‌چه (72%) از ریزنمونه برگ و با استفاده از BAP در غلظت 4 میلی‌گرم در لیتر و بیشترین درصد ساقه‌چه‌های ریشه‌دار شده یا به‌عبارتی بیشترین درصد گیاه كامل (38% و 40%)، به‌ترتیب با استفاده از IBA در غلظت‌های 1 و 5/1 میلی‌گرم در لیتر بدست آمدند. این پژوهش قابلیت خوب این گونه را برای كالوس‌زایی و تولید گیاهچه‌های درون شیشه‌ای به‌منظور استفاده‌های مختلف ازجمله در برنامه‌های تكثیر، انتقال ژن و تولید گیاهان تراریخت نشان داد.

Echinacea is one of the most important medicinal plants and an important source of cichoric acid. In this research, callus induction, indirect shoot regeneration, and shoot rooting of Echinacea angustifolia DC. were investigated. The effects of explant (leaf, petiole and root) and NAA concentrations (0.5, 1 and 1.5 mg l-1) on callus induction as well as the effects of explant (leaf, petiole and root) and BAP concentrations (3, 4 and 5 mg l-1) on the indirect shoot regeneration of callus were evaluated in two separated experiments. The study was conducted as factorial in a completely randomized design (CRD). The effects of IBA concentrations (0.5, 1, 1.5 and 2 mg l-1) on shoot rooting were also investigated in a completely randomized design. The effects of the factors studied on the callogenesis were not significant while these factors had significant effects on the shoot regeneration and rooting at 1% probability level. In general, the results indicated that the highest indirect shoot regeneration (72%) was obtained from the leaf explant and by the use of 4 mgl-1 BAP. In addition, the highest shoot rooting (38% and 40%) was obtained using 1 and 1.5 mgl-1 IBA. The good potential of this species for indirect shoot regeneration was shown in this research. These results can be used in micropropagation programs, gene transfer, and transgenic plants production.