تركيب‌هاي شيميايي اسانس پونه‌ساي اشترانكوهي (Nepeta elymaitica Bornm.)

Chemical composition of the essential oil of Nepeta elymaitica Bornm.

پونه‌سای اشترانكوهی (Nepeta elymaitica Bornm.) یكی از گونه‌های انحصاری جنس Nepeta در ایران است. این جنس دارای گونه‌های اسانس‌دار ارزشمندی است كه تاكنون 79 گونه آن از ایران گزارش شده‌است كه 39 گونه از آنها انحصاری ایران هستند. هدف از این مطالعه، شناسایی تركیب‌های شیمیایی موجود در اسانس پونه‌سای اشترانكوهی (Nepeta elymaitica Bornm.) بود. بدین‌منظور این گیاه در تیرماه 1393 از منطقه كمندان واقع در شهرستان ازنا جمع‌آوری گردید. سرشاخه‌های گلدار گیاه پس از خشك شدن در محیط آزمایشگاه به روش تقطیر با آب (Hydrodistillation) اسانس‌گیری شدند. ضمن محاسبه بازده اسانس تركیب‌های تشكیل‌دهنده با استفاده از دستگاه‌های گاز كروماتوگرافی (GC) و گاز كروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC-MS) و محاسبه شاخص بازداری مورد شناسایی قرار گرفتند. نتایج نشان داد كه بازده اسانس این گونه پونه‌سا نسبت به وزن خشك 95/0% است. 27 تركیب در اسانس این گونه شناسایی شد كه 8،1-سینئول (6/20%)، 4a-a،7-a،7a-a- نپتالاكتون (5/17%)، E-كاریوفیلن (15%)، ترپینن 4-اُل (2/6%) و لینالول (8/5%) تركیب‌های عمده آن بودند.

N. elymatica Bornm. is one of the endemic species in the genus Nepeta in Iran. This genus has important aromatic species. So far, 79 species have been reported from Iran, of which 39 species are endemic. The aim of this study was to identify the chemical composition of the essential oil of N. elymatica Bornm. The flowering branches of this species were collected in July from Oshterankuh, Kamandan region of Azna. After drying at room temperature, the flowering branches of the plant were subjected to hydro-distillation. The oil yield was calculated and the oil composition was identified by GC and GC/MS analysis and retention index. Results showed that the yield oil of this species was 0.95% w/w and 27 components were identified, among which 1,8-cineole (20.6%), 4a-a,7-a,7a-a-nepetalactone (17.5%), E-caryophyllene (15%) and linalool (5.8%), were the main compounds.