بررسي تنوع ژنتيكي در توده‌هاي مختلف چاي كوهي با استفاده از صفات مورفولوژيك و درصد اسانس

Assessment of genetic variation in different Stachys lavandulifolia accessions using morphological and essential oil content

به منظور بررسي تنوع ژنتيكي نمونه هاي جمعيتي چاي كوهي، آزمايشي روي 41 نمونه جمعيتي جمع آوري شده از چهار منطقه در اصفهان شامل يك ژنوتيپ از فريدون شهر، 22 ژنوتيپ از دامنه ، 14 ژنوتيپ از گاوخفت و چهار ژنوتيپ از سميرم، در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه صنعتي اصفهان اجرا شد. بر اساس نتايج تجزيه واريانس تفاوت معني دار ميان ژنوتيپ هاي مورد مطالعه براي همه صفات مشاهده شد. اما بين تكرارها تفاوت معني داري مشاهده نشد. ژنوتيپ دامنه 20 بيشترين (37/3 درصد) و ژنوتيپ دامنه 17 كمترين ميزان اسانس (092/0 درصد) را داشتند. عامل نخست در تجزيه عامل ها، 26 درصد از كل واريانس متغيرها را توجيه كرد. صفات وزن خشك، ارتفاع و تعداد گلچه عمده ترين نقش را در تشكيل اين مؤلفه داشتند. تعداد برگ در شاخه اصلي و تعداد برگ در شاخه فرعي داراي ضرايب بردار بيشتري در تبيين عامل دوم بودند. بر اساس تجزيه خوشه اي، 41 ژنوتيپ مورد مطالعه در پنج گروه قرار گرفتند و اختلاف معني دار به ويژه در صفات وزن تر، وزن خشك، روز تا گل دهي، روز تا بذردهي، تعداد گلچه و درصد اسانس نشان دادند. در پايان، مي توان از طريق تلاقي بين ژنوتيپ هاي برتر خوشه هاي مختلف، از طريق برنامه هاي اصلاحي و انتخاب ژنوتيپ برتر، نسبت به توليد ارقام با ويژگي هاي مطلوب زراعي و بالاترين عملكرد اسانس اقدام نمود.

In order to assess the genetic variation in Stachys accessions, an experiment was carried out in randomized block design with three replicates on 41 accessions including Ferydoonshahr (1), Damaneh (21), Gavkhoft (15), Semirom (4). According to analysis of variance significant differences were observed among all studied traits but not significant differences were observed among replications. Damaneh 20 had the highest amount of essential oil (3.37 %) and Damaneh 17 possessed the lowest essential oil content (0.092 %). According to factor analysis, the first factor explained 26 % of variation. Wet weight, plant height and number of floret showed the highest values in this factor. Number of leaves in main branch and number of leaves in lateral branch had the highest value in the second Eigen. Cluster analysis classified 41 accessions in five major groups and they revealed high differences in wet weight, dry weight, day to flowering, days to fruit set, number of floret and essential oil yield. Finally, it would be possible to cross the elite genotypes from different clusters and select the best ones in order to introduce new cultivars with appreciable agronomic traits and the highest essential oil yield.