شيمي‌كاني، دمافشارسنجي و پتروژنز فوج دايك بازيك بند هزار چاه (جنوب‌شرق شاهرود)

Mineral chemistry, thermobarometry and petrogenesis of BandeHezarchah dike swarms (southeast of Shahrood)

فوج دايك بند هزار چاه در حاشيۀ شمالي پهنۀ ساختاري ايران مركزي قرار دارد. دايك هاي ديابازي تودۀ گرانيتوييدي بند هزار چاه، متاپليت ها، متاپساميت ها، سنگ هاي گنيسي نئوپروتروزوييك كامبرين پيشين، كنگلومراها، ماسه سنگ ها و شيل هاي ترياس پسين ژوراسيك پيشين (سازند شمشك در پهنۀ البرز) را قطع كرده اند، اما سنگ هاي جوان تر از قبيل آهك هاي كرتاسۀ زيرين (نئوكومين) را قطع نمي كنند. پلاژيوكلاز، پيروكسن و كاني هاي كدر، كاني هاي اصلي تشكيل دهندۀ اين سنگ ها هستند. پلاژيوكلاز با 3/481/98Ab=، 6/01/6Or= و 3/15/50An= عمدتاً دربردارندۀ آلبيت، آليگوكلاز، آندزين و لابرادوريت است. پيروكسن با 7/364/44Wo=،3/373/47En= و 8/112/21Fs= از نوع اوژيت است. كلريت و آمفيبول از كاني هاي ثانوي اصلي اين سنگ ها هستند. آمفيبول با a.p.f.u. 5/68/6 Si= ، 65/071/0XMg=  و Asite = a.p.f.u. 17/0 39/0 بيش تر مگنزيوهورنبلند است. كلريت با a.p.f.u. 53/45Si=. و 84/091/0XFe= عمدتاً از نوع دافنيت و سودوتورينجيت است. درجۀ حرارت و فشار به دست آمده با روش دمافشارسنجي كلينوپيروكسن به ترتيب در بازۀ بين 1100-1190 درجۀ سانتيگراد و 2 2/7 كيلوبار است. بر اساس نتايج تجزيۀ سنگ كل، عناصر كمياب و خاكي نادر اين سنگ ها ماهيت آلكالن تا ساب آلكالن دارند و ماگماي تشكيل دهندۀ آنها از ذوب بخشي 8 تا 10درصد يك منبع اسپينل لرزوليتي نشأت گرفته است. اين سنگ ها در يك جايگاه پشت قوس و در نتيجۀ فرورانش ليتوسفر اقيانوسي نئوتتيس به زير خرد قارۀ ايران مركزي طي ژوراسيك مياني تشكيل شده اند. اين رخداد ماگمايي، نتيجۀ كوهزايي سيمرين مياني است.

The BandeHezarchah dyke swarms is located in the northern margin of Central Iran structural zone. These diabase dyke swarms have crosscut the late Neoproterozoic – early Cambrian granitoids pluton, metapelites, meta psammites and gneissic rocks and late Triassic – early Jurassic conglomerates, sandstones and shales (equal to Shemshak formation in Alborz zone) but they havent cut the younger rocks such as lower Cretaceous (Neocomian) limestones. Plagioclase, pyroxene and opaque minerals are the main rockforming minerals. Plagioclase is mostly albite, oligoclase, andesine and labradorite with An=1.350.5, Or=0.66.1 and Ab=48.398.18. Pyroxene with Wo=36.744.4, En=37.347.3 and Fs=11.821.2, is augite. Amphibole and chlorite are main secondary minerals. Amphibole is mostly magnesio hornblende, with Si = 6.56.8 a.p.f.u., XMg=0.65 0.71 and Asite =0.170.39. Chlorite with Si=45.53a.p.f.u. and XFe=0.840.91 is mostly daphnite and pseudothuringite. Temperatures and pressures obtained from clinopyroxene thermobarometry are in the range of 11001190°C and 27.2 kbar respectively. Based on the results of bulk rock trace and rare earth elements, these rocks have alkaline to subalkaline nature and their magma forming originated by 810% partial melting of a spinel lherzolitic source. These rocks have formed in an initial back arc basin setting related to subduction of Neo Tethys oceanic lithosphere beneath the Central Iran microcontinent during Middle Jurassic. This magmatic event is a consequent of middle Cimmerian orogeny.