ژئوشيمي و جايگاه زمين‌ساختي گدازه‌هاي ترسيري منطقۀ گارجگان (جنوب‌غرب بيرجند)

Geochemistry and tectonic setting of Tertiary volcanic rocks from Garejgan area (southwest of Birjand)

منطقۀ گارجگان در 60 كيلومتري جنوب غرب بيرجند و در حاشيۀ شمال شرقي بلوك لوت قرار دارد. در اين منطقه سنگ هاي گدازه اي ترسيري به شكل گنبد و با تركيب داسيت، ريوداسيت، تراكي آندزيت و سنگ هاي آذرآواري توف و برش رخنمون دارند. پويي كليتيك و ساب افيتيك بافت غالب در گدازه هاي منطقۀ پورفيري با زمينۀ ريزبلور است. فنوكريست هاي رايج در سنگ هاي داسيتي و ريوداسيتي، كوارتز، پلاژيوكلاز، هورنبلند و بيوتيت و در تراكي آندزيت ها، پلاژيوكلاز، هورنبلند، پيروكسن، بيوتيت و سانيدين هستند. توده هاي كوچكي از اليوين بازالت منسوب به پليوكواترنري نيز در منطقه مشاهده مي شوند كه اليوين، پيروكسن و پلاژيوكلاز، فنوكريست هاي عمدۀ آنها را تشكيل مي دهند. دگرساني هاي رايج در سنگ هاي گدازه اي ترسيري، سيليسي، آرژيليك، كربناتي شدن و اپاسيتي شدن هستند. سري ماگمايي اين سنگ ها كالك آلكالن است. نمودارهاي به هنجار شدۀ عناصر كمياب و خاكي نادر گدازه هاي اسيدي و حدّ واسط نسبت به گوشتۀ اولي و كندريت، گوياي ارتباط زايشي نمونه ها با يك ديگر و غني شدگي از LREE نسبت به HREE و هم چنين، LILE نسبت به HFSE (Ti و Nb) است كه شاخص ماگماهاي كالك آلكالن وابسته به مناطق فرورانش در يك حاشيۀ فعّال قاره اي است. بالا بودن مقدار SiO2 (ميانگين61/62 درصد وزني)، Al2O3 (ميانگين 29/16 درصد وزني)، Sr (ميانگين 806 قسمت در ميليون) همراه با پايين بودن مقدار Yb(ميانگين 7/1 قسمت در ميليون) و Y (ميانگين 27/15 قسمت در ميليون) و نبودن آنومالي منفي Eu، گرايش اين مجموعه به سنگ هاي آداكيتي را آشكار مي كند. اين ماگماتيسم مي تواند خاستگاه گارنت آمفيبوليتي مرتبط با يك فرايند پس از برخورد داشته باشد

The study area is located in 60 km to the southwest of Birjand, and northeastern margin of the Lut block. Tertiary volcanic domes of dacite, rhyodacite, trachyandesite along with tuff and breccia are cropped out in this area. The main textures of lavas are porphyritic with microcrystalline groundmass, poikilitic and subophitic. Common phenocrysts in dacite and rhyodacite include plagioclase, quartz, hornblende and biotite; and phenocrysts of trachyandesite are consisting of plagioclase, hornblende, pyroxene, biotite and sanidine. There are also some small bodies of PlioQuaternary olivine basalt in this area that olivine, pyroxene and plagioclase are main phenocrysts. Common alterations in Tertiary volcanic rocks are silicic, argillic, carbonatizatian and opacitization. Magma series of these rocks are calcalkaline. The trace and REE patterns normalized to primary mantle and chondrite show these acidic and intermediate volcanic rocks are comagmatic and their enrichment of LREE and LILE and depletion of HREE and HFSE (Nb and Ti), indicating that they are related to subduction zone and active continental margin. Geochemical characteristics such as high values of SiO2 (62.61 wt%), Al2O3 (16.29 wt%), Sr (806 ppm) associated with low Yb (1.7 ppm), Y (15.27 ppm) and no Eu anomaly show that these rocks have adakitic nature. This magmatism can be originated from a garnet amphibolite source that is related to a post collisional tectonic setting.