مطالعه بلورهاي زيركن: راهبردي براي تشخيص خاستگاه، ماهيت و دماي تبلور ماگماهاي ريوليتي

Study of zircon crystals: an implication to determine of source, nature and temperature of crystallization in rhyolitic magmas

با توجه به اين كه تبلور زيركن تابعي از دما، تركيب شيميايي و ميزان آب ماگماست و شكل و اندازه آن به سرعت تبلور و ميزان اشباع شدگي ماگما نسبت به عنصر زيركنيم بستگي دارد، لذا در اين مطالعه به بررسي بلورهاي زيركن ريوليت هاي سازند هرمز در چهار گنبد نمكي مختلف (گچين، بندر معلم، جزيره هرمز و جزيره لارك) پرداخته شده است. زيركن درون اين واحدهاي سنگي از نظر ريخت شناسي اغلب در گستره هاي P3 و P4 و به ميزان كمتر در گستره هاي P5، P2 و S15 قرار مي گيرند. ريخت شناسي زيركن ها، نبود برهم رشدي هيدروزيركن و ميانبارهاي آپاتيت يا مونازيت در آنها گوياي تبلور زيركن هاي مطالعاتي از ماگماهاي ريوليتي با خاستگاه نوع I است. ريخت شناسي زيركن به ماهيت نسبتاً قليايي و خشك ماگماي مولد نيز اشاره دارد. حداقل دماي تبلور زيركن ها بر اساس ريخت شناسي زيركن، دماسنجي اشباع زيركن و ژئوشيمي سنگ كل، 750 تا 840 محاسبه شده است. مشاهده بلورهاي شكل دار و طويل زيركن در كنار زيركن هاي كوتاه نشان دهنده فوق اشباع بودن ماگماي مولد از زيركنيم از ابتداي تبلور است و منطقه بندي باريك و نزديك به هم اين زيركن ها آن را تاييد مي كند.

The zircon crystallization is a function of temperature, composition and water content of magma, also its crystal shape and size depends on velocity of crystallization and Zr saturation, then we have focused on the study of zircon crystals in Hormuz rhyolites from four salt domes in different localities (Gachin, Bandare Moallem, Hormuz and Larak Islands) based on the morphology study. The most of studied zircons are plotted in the P3 and P4 areas and the less lie in the P5, P2 and S15 domains. Crystals morphology, lack of hydrozircon overgrowth and apatite or monazite inclusions in zircons indicating that they have crystallized from an Itype rhyolitic magma. Zircon morphology pointing on moderately alkaline and dry nature of parental magma. Based on morphology, zircon saturation temperature and wholerock geochemistry calculation, the minimum temperature of zircon crystallization is ranging from 750 to 840˚C. Coexistance of euhedral elongated zircons with wide and short zircon crystals indicate the supersaturation of Zr in the responsible magma from early stage, which is also confirmed by thin zonation features.