سنگ‌زايي و زمين‌شيمي سنگ‌هاي آتشفشاني خاور نابر (جنوب‌باختري كاشان) با تأكيد بر نقش آلايش پوسته‌اي

Petrography and geochemistry of volcanic rocks in the east of Nabar (SW of Kashan) with emphasis on the role of crustal contamination

منطقه مورد بررسي در خاور روستاي نابر و در جنوب‌باختري كاشان جاي دارند و بخشي از پهنه ماگمايي اروميه – دختر به‌شمار مي‌آيد. سنگ‌هاي آتشفشاني ‌خاور منطقه نابر با سن ائوسن شامل پيروكسن آندزيت، آندزيت، داسيت و ريوليت هستند. بافت‌هاي پورفيري، گلومروپورفيري، ميكروليتي و غربالي، بافت‌هاي غالب در اين سنگ‌ها هستند. كاني‌هاي پلاژيوكلاز، كلينوپيروكسن و آمفيبول از كاني‌هاي اصليِ پيروكسن‌آندزيت‌ها و آندزيت‌ها هستند؛ اما در داسيت‌ها و ريوليت‌ها پلاژيوكلاز، آمفيبول، كوارتز، بيوتيت و پتاسيم‌فلدسپار كاني‌هاي اصلي هستند. پلاژيوكلاز و كوارتز با خوردگي خليجي و لبه‌هاي گردشده، پلاژيوكلاز با منطقه‌بندي نوساني، بافت غربالي و حاشيه غبارآلود از بافت‌هاي نشان‌دهنده نبود تعادل و رويداد آميزش ماگمايي (magma mixing) دانسته مي‌شوند. در نمودارهاي بهنجارسازي نسبت به تركيب كندريت و گوشته اوليه، غني‌شدگي از عناصر LREE و LILE و تهي‌شدگي از عناصر HREE و HFSE ديده مي‌شود. اين ويژگي از ويژگي‌هاي سنگ‌هاي كالك‌آلكالن و كمان‌هاي آتشفشاني وابسته به پهنه فرورانش است و مي‌تواند نشان‌دهنده آلايش با مواد پوسته‌اي نيز باشد. مقادير بالاي La/Nb (36/42) و آنومالي منفي Ti و Nb در نمودارهاي عنكبوتي مي‌توانند نشان‌دهنده آلايش پوسته‌اي در اين سنگ‌ها باشند. نسبت Nb/La كم (5/023/0) و نسبت Sr/Ce بالا (194/8) در نمونه‌هاي منطقه نيز نشان‌دهنده آلايش ماگماي سازنده سنگ‌ها با مواد پوسته‌اي است. اين سنگ‌ها از ماگماي برآمده از ذوب‌بخشي گوشته غني‌شده با نرخ ذوب 1 تا 5 درصديِ يك خاستگاه اسپينل‌لرزوليتي پديده آمده‌اند.

The studied area is located in the east of Nabar village and southwest of Kashan, a part of the Urumieh – Dokhtar magmatic arc. The volcanic rocks belonging to Eocene age, are composed of pyroxene andesites, andesites, dacites and rhyolites. Porphyritic, glomeroporphyric, microlitic, and sieved textures are the most common textures of these rocks. Plagioclase, clinopyroxene and amphibole are the predominant minerals in the pyroxene andesites and andesites, whereas dacites and rhyolites are characterized by the presence of plagioclase, amphibole, quartz, biotite, and Kfeldspar. Inequilibrium textures including embayed plagioclases and quartz with rounded margins, and oscillatory zoning in the plagioclases, sieved texture, and dusty rims are evidences of magma mixing. The enrichment in LREE and LILE and the HREE and HFSE depletion in the chondrite and primitive mantle normalized diagrams point to calcalkaline nature of the rocks studied and they are related to volcanic arcs setting. High ratio of La/Nb (24.36) and negative Ti and Nb anomalies in spider diagrams can support crustal contamination hypotheses of these rocks. Also, low ratio of Nb/La (0.230.5) and high ratio of Sr/Ce (8.419) indicate contamination of parental magma with crustal materials. The rocks studied are formed from magma which is derived from enrichedmantle with 15 percent partial melting of spinellehrzolite.