استاني شدن انتخابات ؛ تمركز گرايي يا تمركززدايي ، با تاكيد بر حوزه هاي انتخابيه استان خراسان جنوبي

موضوع طراحي و گزينش يك نظام انتخاباتي مطلوب و كارآمد همواره از دغدغه ها و مباحث مهم در ميان صاحب نظران عرصه جغرافياي انتخابات و مسوولين امر بوده است و انديشمندان و صاحب نظران اين حوزه، نظريات گوناگوني در اين خصوص مطرح داشته اند. در همين راستا در كشور ما نيز، طرح استاني شدن انتخابات مجلس شوراي اسلامي قريب به دو دهه در ادوار مختلف مجلس، مطرح و عرصه اي براي تقابل استدلال هاي موافقان و مخالفان اين طرح بوده است. طراحان اين طرح، از طريق تغيير حدود و مقياس حوزه هاي انتخابيه از سطح فعلي شهرستان ها به سطح استان، در صدد رسيدن به اهدافي از جمله ارتقاي سطح كيفي مجلس، ارتقاي فرهنگ تحزب، افزايش ميزان مشاركت مردم و احزاب در انتخابات، كاهش تخلفات انتخاباتي نظير خريد و فروش راي و جري مندرينگ، كاهش رقابت هاي خشونت آميز فرقه اي و قومي و نهايتاً دستيابي به نظام انتخاباتي عادلانه تر هستند. علي رغم مزايا و محاسن ذكر شده از سوي موافقان، معايب و كاستي هاي فراواني نيز از جانب مخالفان مطرح شده كه هر يك در جاي خود قابل تامل اند و نشان مي دهد كه برخلاف داشتن اهداف خوب و عادلانه، اين طرح پيامدهاي منفي و گاهاً ناعادلانه متعددي نيز به دنبال خواهد داشت. در اين پژوهش به روش توصيفي- تحليلي به بررسي يكي از ابعاد پيامدهاي اجراي اين طرح در زمينه تمركز گرايي و تمركززدايي در سطح استان ها پرداخته مي شود. تجزيه و تحليل يافته ها حاكي از آن است كه طرح استاني شدن انتخابات، علي رغم اهداف و دعاوي طراحان و موافقان، سبب تشديد تمركز گرايي در سطح ملي و استاني، انزواي مناطق حاشيه اي و كم جمعيت و كاهش مشاركت مردم اين مناطق در انتخابات، بويژه انتخابات مجلس شوراي اسلامي خواهد شد. تحليل و مقايسه وزن آراي حوزه هاي انتخابيه استان خراسان جنوبي با يكديگر، بيانگر غلبه فاحش دو شهرستان بيرجند و قاينات و علي الخصوص شهر بيرجند بر ساير مناطق و حوزه هاي انتخابيه استان است كه در صورت استاني شدن انتخابات، توجه و تمركز شديد همه ي كانديداها به اين شهر و مغلوب شدن ساير حوزه ها در برابر وزن بالاي آن، علاوه بر تشديد تمركز گرايي، با توجه به پراكنش و بافت قومي استان، تنش آفرين خواهد بود.