واكاوي زبان‌شناختي باهم‌آيي واژگاني در قرآن مجيد (شواهدي از سُوَر مباركۀ اِسراء، كهف، مريم و طه)

The Linguistic Analysis of Lexical Collocation in the Holy Quran (Evidence from Surah “Isra, Kahf, Maryam, Taha”)

هم‌نشيني كلماتي كه تمايل به ظاهرشدن در كنار يكديگر دارند، فرايند باهم‌آيي ناميده مي‌شود كه نقش سازنده‌اي در شكل‌دهي نظام واژگاني زبان‌ها ايفا مي‌كند. در پژوهش حاضر كوشش شده است تا در پيكره‌اي به وسعت چهار سوره متوالي اِسراء، كهف، مريم و طه، به بازنمايي باهم‌آيي‌ها در قرآن مجيد پرداخته شود. كتابي كه به بركت آن امروزه بيداري اسلامي در سراسر جهان گسترده شده است؛ لذا مي‌طلبد كه اين مصحف شريف از ابعاد گوناگون واكاويده و اسرار آن بر ره‌پويان معارف اسلامي آشكار شود. بر مبناي 20 رابطه مفهومي معرفي‌شده در اين پژوهش، كه 17 رابطه آن در پيكره بررسي‌شده مشاهده شد، 397 نمونه تركيب باهم‌آيند (با احتساب نمونه‌هاي تكراري) از مجموع 454 آيه استخراج شد كه بيانگر بهره‌گيري گسترده قرآن مجيد از فرايند باهم‌آيي به‌منظور القاء و انتقال مفاهيم و اصول معرفتي است. در اين جستار روابط اسنادي، باهم‌آيي و تقابل بيشترين ميزان وقوع را به خود اختصاص داده است. افزون بر اين، نتايج اين پژوهش نشان داد كه برخلاف تعدد و تنوع موضوعات و نزول تدريجي قرآن، برخي از تركيبات باهم‌آيند در جزءجزء قرآن مشاهده مي‌شود كه نه تنها منقطع و گسسته‌بودن قرآن را تأييد نمي‌كند؛ بلكه حكايت از زنجيره بهم‌پيوسته‌اي دارد كه در كلّيت آن، امر هدايت بشريت نهفته است. شناسايي و توصيف باهم‌آيي‌هاي ساده و چندگانه، يك‌سويه و دوسويه و بافاصله و بي‌فاصله از دستاوردهاي اين پژوهش است.

The arrangement of the words which tend to appear together is called collocation, playing a constructive role in forming the lexical system of languages. In the current research, it has been attempted to discuss the representation of collocation in the Holy Quran by the use of a corpus as big as 4 surahs  Isra, Kahf, Maryam, and Taha. The Quran is a book by the benefit of which all over the Islamic world has been awakened. Hence, such a holy book requires to be analyzed so that its mysteries will be uncovered for the Islamic Cognitions Followers. On the basis of 20 conceptual relations in this research, 17 numbers of which were observed in the investigated corpus, 397 collocations (the repeated samples are also counted) were extracted out of 454 signs which express the Holy Quran’s wide use of collocation to transfer the concepts of epistemic principles. In this study, clefting relations, collocation and contrast have the maximum appearance. Furthermore, the results showed that despite the variety of subjects as well as the gradual appearance of Quran, some of the collocations are observed in every part of Quran which deny the discontinuity of the Quran showing a continuous chain in the whole content of which the human being is guided. The identification and description of simple, multiple, unilateral, and bilateral collocation are the achievement of this study.