مكان يابي بهينه بيمارستان هاي شهري با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي در شهر اردبيل

Optimal Site Selection of Urban Hospitals Using GIS Software in Ardabil City

زمينه و هدف: ايجاد مراكز خدماتي جديد از جمله بيمارستان ها، مستلزم صرف هزينه هاي زياد مي باشد و تعيين مكان بهينه اين مراكز به نحوي كه همه شهروندان از آن بهره مند شوند در راستاي كاهش هزينه ها و افزايش بهره وري مهم است. در اين تحقيق با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي، مكان هاي بهينه جهت احداث بيمارستان در شهر اردبيل مورد بررسي قرار گرفت. روش كار: اين تحقيق به لحاظ هدف كاربردي و از لحاظ روش و ماهيت، توصيفي تحليلي است. مراحل طي شده در امر مكان يابي مراكز بيمارستاني شامل تهيه لايه هاي اطلاعاتي براي هر عنصر، طبقه بندي هر لايه اطلاعاتي بر اساس ميزان ارزش و تركيب همه لايه هاي اطلاعاتي و اعمال ضرايب نهايي مدل ANP و تهيه نقشه نهايي بوده است. همچنين داده ها شامل يازده معيار نزديكي به مراكز و محلات پرتراكم جمعيتي، نزديكي به فضاي سبز، نزديكي به معابر اصلي، نزديكي به مراكز آتش نشاني، فاصله از بيمارستانهاي موجود، فاصله از مراكز صنعتي، فاصله از شيب، فاصله از مراكز آموزشي، فاصله از گورستان، فاصله از مراكز نظامي، فاصله از اماكن ورزشي بوده است. يافته ها: پس از انجام محاسبات و بررسي هاي لازم، بيشترين وزن به معيار "نزديكي به مراكز پرتراكم جمعيتي" (229.) و كمترين وزن به معبار "فاصله از گورستان" (33) تعلق گرفت. با توجه به وزن معيارها و همپوشاني لايه ها در نهايت مكانهاي بسيار مناسب تا بسيار نامناسب جهت استقرار سايت هاي بيمارستاني در شهر اردبيل مشخص گرديد. پهنه با استقرار مكاني بسيار مناسب با رنگ (سبز تيره)، با مساحتي معادل 630 هكتار؛ پهنه استقرار مكاني مناسب با رنگ (سبز روشن) و با مساحتي معادل 851 هكتار؛ پهنه با استقرار نسبتاً مناسب با رنگ (زرد) و با مساحتي معادل 1218.2956 هكتار؛ پهنه با استقرار نامناسب با رنگ (نارنجي) و با مساحتي معادل 1243 هكتار و در نهايت پهنه استقرار مكاني بسيار نامناسب با رنگ (قرمز) و با مساحتي معادل 480 هكتار.  نتيجه گيري: نتايج بدست آمده از كلاسه بندي، بهترين مكان ها جهت احداث بيمارستان ها در سطح شهر اردبيل بر اساس مناطق چهارگانه شهرداري را نشان داده كه در منطقه يك شهرداري اردبيل، نواحي 2، 5، 8، 11 و در منطقه دو شهرداري، نواحي 6 و 7 كه شامل حاشيه جنوب شرقي شهر اردبيل مي شود، در منطقه سه شهرداري، نواحي 1، 2، 6، 8، 10 كه شامل حوزه غربي شهر اردبيل مي شود و در منطقه چهار شهرداري، نواحي 1، 2، 6، 7، 10، 11 كه شامل بخش هايي از بلوك هاي واقع در مسير شمالي و شمال غربي شهر اردبيل مي باشد، بهترين پهنه جهت استقرار سايت بيمارستاني شناسايي شده اند و مي توان در اين عرصه هاي جغرافيايي جهت احداث بيمارستان هاي جديد در راستاي بهبود دسترسي مردم به خدمات سلامت استفاده كرد.

Background & objectives: Construction of new service centers including hospitals is expensive and requires optimal site selection for these centers so that all citizens benefit from its increased productivity. It can also help them lower their costs. This study investigates the optimal locations for construction of hospitals in Ardabil using GIS software. Methods: This is an applied research which incorporates a descriptiveanalytic methodology. The data is made up of 11 criteria; proximity to densely populated areas, proximity to green space, closeness to main thoroughfares, proximity to fire departments and distance from existing hospitals, industrial centers, slopes, learning centers, cemetery, military bases and from sport facilities. They were all weighted using analytic network process (ANP) model. Results: After performing the necessary calculations and evaluations, the highest and lowest weight of criteria belonged to the proximity to densely populated areas (0.229) and distance from the cemetery (0.033), respectively. According to the criteria weights and overlapping of layers, the most and least favorable locations for the establishment of hospitals were identified. Conclusion: Results of the classification showed the best location for construction of hospitals in Ardabil city based on four municipal regions. In region one it belongs to the 8th, 5th, 2nd, and 11th districts in region two districts of 6 and 7 which cover southeastern edge of the city, in region 3 districts of 1, 2, 6, 7, 8 and 10 which contain the western part of the city, and in region four it belongs to districts of 1, 2, 6, 7, 10 and 11 that encompass the blocks in the northern and northwestern route of the city. These regions can be used for construction of new hospitals in order to improve people’s access to healthcare services.