تأثير نقشه مفهومي بر پيشرفت تحصيلي دانش آموزان دوره‌ متوسطه در درس فيزيك

Effect of Concept Map on the Academic Achievement of the High school Students in Physics

در پژوهش حاضر تأثير نقشه مفهومي بر پيشرفت تحصيلي دانش‌آموزان دختر و پسر دوره متوسطه در درس فيزيك بررسي شده است. اين پژوهش مشتمل بر دو بخش شبه‌آزمايشي و مطالعه موردي است. در بخش شبه­آزمايشي، ميزان اثربخشي ارائه و ساخت نقشه مفهومي بر پيشرفت تحصيلي فراگيران درس فيزيك مقطع متوسطه تعيين شده و در بخش دوم، با توجه به تأثير معني­دار نقشه مفهومي در بررسي علت­ها، مطالعه موردي با هدف بررسي تجارب استادان و دبيران در زمينه اثربخشي اين روش تدريس در فرايند ياددهي يادگيري انجام شده است. در بخش طرح شبه آزمايشي كه از پيش‌آزمون و پس‌آزمون استفاده شده، شش كلاس درسي پايه دوم متوسطه در سه گروه كنترل، ارائه و ساخت (تركيبي) و ارائه به روش نمونه­گيري هدفمند انتخاب شده­اند. تفاوت اين سه گروه در روش آموزشي آنها بوده است. در گروه هاي كنترل، آموزش به‌شيوه مرسوم، در گروه هاي ارائه و ساخت (تركيبي)، در قالب نقشه مفهومي كه دانش‌آموزان نيز خود نقشه هاي مفهومي مطالب تدريس شده را تهيه كردند و در گروه هاي ارائه، آموزش تنها در قالب نقشه مفهومي انجام شد. تأثير اين كاربندي بر پيشرفت تحصيلي فراگيران از طريق آزمون پيشرفت تحصيلي اندازه‌گيري شد. يافته هاي حاصل از تحليل كوواريانس نشان داد نمره هاي دانش‌آموزان گروه هاي آزمايشي تركيبي و معلم‌ساخته در پس‌آزمون بالاتر از گروه كنترل است (p≤001/0). بنابراين، آموزش به كمك نقشه مفهومي به افزايش نمره‌هاي پيشرفت تحصيلي دانش‌آموزان منجر شده است. نتيجه ديگر اين پژوهش، اين بود كه هيچ‌كدام از گروه­هاي دختران و پسران برتري مشخصي نسبت به هم نداشتند. همچنين، براي دستيابي به هدف دوم پژوهش، به توصيف تجربيات نه نفر از دبيران و استادان در خصوص اثربخشي ارائه نقشه مفهومي در فرايند ياددهييادگيري پرداخته شد. نمونه گيري از دبيران و استادان به روش نمونه گيري هدفمند و اطلاعات به صورت مصاحبه نيمه‌ساختاريافته گرد‌آوري شده است. يافته­هاي حاصل از تجربيات استادان و دبيران در خصوص اثربخشي كاربرد نقشه مفهومي نيز در سه مضمون اصلي با عنوان «كل نگري»، «يادگيري خودنظم‌دهنده» و «رشد تفكر» و چندين مضمون فرعي خلاصه شد.

In this regard, the conceptual map has been presented for improving the common teaching programs. In present study the effect of conceptual map on academic achievement of high school students of girl and boy in physics lesson has been investigated. This research involved two semiexperimental research and case study sections. The semiexperimental research aimed to determine the effectiveness of proposing conceptual map and presentation and making of conceptual map in academic achievement of the learners in physics. This case study was conducted in order to study the effect of meaningfulness of the conceptual map for investigation of the causes for survey on the teachers and professors experiences in effectiveness of the application of the conceptual map in learning teaching process. In the semiexperimental section, pretest and posttest were used and six classes of secondary school were selected by purposeful sampling method (two conceptual map classes, two proposing and making conceptual map and two control classes). In the control groups, the learners learned the mentioned lessons by common method. In the presentation and making group (combined group), curriculums were presented in the conceptual form and also the students prepared the conceptual maps of the taught subjects. In the experimental representation group, the subjects were presented only in the conceptual map form. The effect of this combination on the learners’ academic achievement was measured by academic achievement test. The results of Covariance analysis showed that the scour of students in combine and teacher made tested groups in posttested were more than the control group (p˂0/001). So, using of the concept map led to increase of academic achievement in students. The other results show that none of the female and male groups had privilege to each other. Also, for fulfilling the second goal of the research, the opinions and experiences of nine teachers and professors on the effectiveness of the application of the conceptual map in learningteaching process were investigated. The sampling of the teachers and professors was done as purposeful and the data were selected as semi structured interview. The findings of the teachers and professors experiences on the effectiveness of the application of the conceptual map were summarized under three main categories of holistic view, selfregulatory learning and growth of thought and several secondary contents.