تحليل همديد بارش هاي حدي و فراگير در كرانه هاي غربي خزر با تاكيد بر الگوهاي فشار تراز دريا

در اين پژوهش به منظور تحليل همديد بارش هاي حدي و فراگير كرانه هاي غربي خزر، با بهره گيري از پايگاه داده ي بارش روزانه ي اين پهنه، نقشه هاي هم بارش روزانه از تاريخ 1/1/1340 تا 10/11/1383 (15992 روز) بر روي ياخته هايي به ابعاد 14×14 كيلومتر، به روش كريجينگ ميانيابي و ترسيم شد. اين داده ها اطلاعات 48 نقطه مكاني پهنه مطالعاتي را براي 15992 روز فراهم نمود و اين امكان را مهيا ساخت تا براي هر روز بارش، بيشينه بارش و درصد مساحت زير بارش محاسبه شود. بر اين اساس، حدي ترين و فراگيرترين بارش ها شناسايي گرديد و 109 روز از شديدترين و فراگيرترين بارش هاي منطقه بر اساس شاخص پايه ي صدك 99ام، براي بررسي و تحليل انتخاب شد. با بهره گيري از رويكرد محيطي به گردشي و تحليل خوشه اي پايگاني انباشتي به روش ادغام”وارد“ بر روي نقشه هاي فشار تراز دريا، سه الگويي كه در بوجود آمدن بارش هاي حدي و فراگير كرانه هاي غربي خزر موثر و نقش آفرين بودند، شناسايي گرديد. در ادامه، به منظور تحليل بارش ها در هر الگو، يك روز به عنوان نماينده بر اساس ضريب همبستگي با آستانه ي 95 درصد تعيين و در اين روزها نقشه هاي فشار تراز دريا، ضخامت جو در ترازهاي 500-1000 هكتوپاسكال، توابع جبهه زايي و شار همگرايي رطوبت براي ترازهاي 500، 600، 700، 850، 925 و 1000 هكتوپاسكال ترسيم و تحليل گرديد. نتايج اين پژوهش نشان از استقرار سامانه ي پرفشاري در زمان رخداد الگوهاي سه گانه فشار تراز دريا بر روي درياي سياه دارد. ميانگين حجم آب دريافتي منطقه در هر سه الگو 9/906 ميليون مترمكعب است. بررسي الگوهاي ضخامت جو نيز استقرار فرودي نسبتاً عميق را بر روي درياي خزر نشان مي دهد. تحليل نقشه هاي تابع جبهه زايي در كرانه هاي غربي خزر نيز وجود جبهه را بر روي درياي خزر و اطراف آن تاييد مي كند. تحليل تابع شار همگرايي رطوبت نيز نشان دهنده اين است كه توده ي آبي خزر اصلي ترين منبع تامين رطوبت براي بارش هاي كرانه هاي غربي اين دريا محسوب مي شود و درياي سياه در درجه ي بعدي اهميت قرار دارد.