ضرورت بازانديشي فكري در تهيه طرح هادي روستايي

The necessity of conceptual rethinking in Rural Conducting Plan

طرح هادي، اگرچه زمينه ساز نظمي مكانيكي (از جمله جلوگيري نسبي از ساخت و سازهاي غيرقانوني، تعريف نياز و تامين كاربري ها و خدمات عمومي و نظم و نسق بخشي به گسترش فيزيكي) در روستا شده ولي پيامدهاي منفي را نيز براي روستا و روستاييان بدنبال داشته است. تضعيف انسجام بافت كالبدي، توجه ضعيف به مشاركت روستاييان و ... از جمله اين مسايل است. در ارتباط با ناكامي طرح هادي در سامان بخشي به نظام روستايي عوامل مختلفي اثرگذار هستند كه در اين ميان تاثير رويكرد نظري حاكم بر طرح (رهيافت برنامه ريزي جامع مبتني بر نظريه كاركردگرايي) از اهميت بيشتري برخوردار است. مقاله حاضر كه ماهيتي نظري ـ بنيادي دارد با روشي توصيفي ـ تحليلي تدوين شده است. روش جمع آوري اطلاعات مبتني بر روش كتابخانه اي است. كه با هدف تبيين علت بنياني اثر بخشي ضعيف طرح هادي روستايي تهيه شده است. پژوهش حاضر نشان داده است كه تحول و بازانديشي در تفكر حاكم بر طرح هادي امري محتوم و گريز ناپذير است. چرا كه، بسياري از نظريه ها و رهيافت هاي فكري بعلت تحولات گوناگون و همه جانبه در جامعه بشري، پاسخگو و راهگشا براي تبيين و حل مشكلات و نيازهاي آنها نيستند. در اين مقاله محقق تاكيد دارد، رويكرد راهبردي پويش ساختاري ـ كاركردي كه در تبيين برخي از مسايل جامعه روستايي كشور مورد آزمون قرار گرفته است، مي-تواند زمينه ساز كاربرد برنامه ريزي فضايي در سطوح و مقياس-هاي مختلف نظام سكونتگاهي بويژه نقاط روستايي قرار گيرد.

The Rural Conducting Plan (RCP) has provided an arena for physical order in villages including prohibiting illegal constructions, defining needs, designating land-use for public services, and planning for the future physical expansions, however it has ca used some negative consequences for villages and villagers such as weakening the physical texture integration and weak attention to rural resident’s participation. There exist several factors relating to the failure of Rural Conducting Plans to organize the rural systems among them the impact of theoretical approach towards the plan is more important. The said approach is a comprehensive planning strategy based on function-oriented theory. The present paper has a theoretical-fundamental character that applies a descriptive-analytical method. Required data are collected using a documentary method to find and to explain the basic reason (s) of the weak effectiveness of the RCPs. Findings of the present study show that revising and rethinking of the dominant conceptual system of the RCP is a necessity. It is evident that some conceptual theories and strategies are not matched with resolving complicated and ongoing needs of human societies. The paper concludes that a structural-functional strategy that has already been adopted to explain the problems of rural societies can provide an actual spatial planning base for different scales of settlement systems especially rural settlements.