تطورات مفهوم نشوز در ادوار مختلف فقه شيعه

Development of the Concept of Arrogance in Various Periods of Shia Jurisprudence

تحقيق حاضر با گذشتن از فراز و نشيب‌هاي نه دوره فقه شيعه در امر نشوز، با استفاده از منابع كتابخانه‌اي و روش توصيفي تحليلي، اين بار مشكلات نشوز زوجين را در تعريف و دامنه و محدوده آن، با تشريح نظر و ديدگاه فقيهان در دوره‌هاي مختلف مورد ارزيابي قرار داده و مشخص نموده كه تطورات دوران فقه تأثيري در پديد آمدن مشكلات موجود نشوز نداشته بلكه گذشت تدريجي دوران فقه شيعه، موجب تأثير مثبتي بر روند شكل‌گيري و توجه به ابعاد تعريف نشوز در مردان شده است. غالب فقها نشوز را هم براي مرد و هم براي زن قائل شده‌اند و تعريفي كه در طول دوران فقهي نسبت به نشوز زن شده تغيير قابل‌توجهي نداشته، فقط در مواردي با توجه به دركي كه هر فقيه در زمان خود نسبت به چگونگي تمكين زن داشته كمي متفاوت شده است؛ اما تعريف و اسباب نشوز مرد در هر دوره نسبت به دوره پيشين واضح‌تر و روشن‌تر گرديده و جالب اين است  حتي در دوران جمود فقهي (عصر تقليد و عصر اخباريگري) نه‌تنها روند نزولي نداشته بلكه حركت تكاملي را پيموده و نكته اساسي اين است كه در همه دوره ها به رفتار عادلانه و اخلاقي مرد با زن توصيه‌شده و هر زمان نسبت به زمان قبلي، ابعاد آن روشن‌تر گرديده است.

This research aimed at the development of the concept of arrogance in various periods of Shia jurisprudence based on a descriptive–analytical method and tried to investigate the problems aroused regarding couple’s arrogance based on the Islamic jurisprudents’ viewpoints.  It was found that developments of the Shia jurisprudence had no negative impacts on the concept of arrogance in the various periods of time. None the less, Shia jurisprudence has had positive impacts on the definition of concept of arrogance in men, and a majority of Islamic jurisprudents have considered the concept of arrogance for both women and men. There was no significant change in the definition of arrogance throughout the history of Shia jurisprudence and there was only a little change in its definition based on the conditions of different times. Generally speaking, the definition and causes of arrogance in men has become more and more clear and obvious compared to the previous periods of time. Conducting a good and fair behavior by the men towards women has been emphasized in different periods of time and its dimensions have become clearer compared to the last periods of time.