بررسي جايگاه فقهي-حقوقي رضايت و برائت بيمار و آثار مترتب بر آ نها

اقدامات درماني كه به وسيله كادر درماني صورت مي گيرد، در واقع نوعي تصرف در نفس ديگري است كه جواز مشروعيت اين نحو از مداخله متوقف بر شرايطي است كه قانون گذار در مواد مختلف قانوني از جمله 158، 495 ق.م.ا آن ها را بيان نموده است. باتوجه به سابقه فقهي و قانوني اين مواد، رضايت بيمار منحصراً در مشروعيت «فعل پزشك» يعني «معالجه» موثر بوده و به صدمات اتفاقي حاصل از درمان مربوط نمي گردد و در همين راستا براي سلب مسوليت از پزشك برائت گرفته مي شود. در بين فقهاي اماميه درخصوص اخذ رضايت بيمار جزء در موارد ضروري، همگي معتقد به اخذ رضايت از بيمار يا ولي وي براي معالجه هستند، اما در باب اخذ برائت موضوع اختلافي بوده و مشهور فقها قائل به اخذ برائت از بيمار براي سلب مسئوليت پزشك در قبال ايراد صدمات وارده به بيمار در نتيجه طبابت مي باشند. اين درحالي است كه قانون مجازات اسلامي 1392 نه تنها متذكر اقسام مختلف رضايت (صريح، ضمني، آگاهانه) و ضمانت اجراي عدم اخذ هركدام از آن ها نشده، بلكه با تغيير مباني، اخذ برائت از بيمار را امري بيهوده و منوط به عدم تقصير پزشك دانسته است. در اين مقاله ضمن بررسي اقسام مختلف رضايت، برائت و ضمانت اجراي عدم اخذ آن ها، بار اثبات دعوي، زمان اخذ رضايت و برائت و ... از منظر فقهي و حقوقي بحث مي گردد.