تعيين غلظت و ميزان آلودگي فلزات سنگين در گرد و غبارهاي بخشي از استان بوشهر

سابقه و هدف: افزايش صنعتي شدن و فعاليت هاي انساني، انتشار آلودگي هاي مختلف در محيط را تشديد مي كند. آلودگي هوا به علت اثر روي اكوسيستم و سلامت انسان يكي از مهم ترين چالش هاي زيست محيطي است. فلزات سنگين كه از منابع مختلف مانند فعاليت-هاي صنعتي و كشاورزي وارد محيط مي شوند خطرات زيست محيطي جدي ايجاد مينمايند. براي كاهش تاثير اين فلزات، شناسايي مناطق آلوده حياتي است. هدف اين مطالعه بررسي برخي ويژگي هاي شيميايي و غلظت عناصر سنگين آهن، روي، سرب، مس، و نيكل در ريزگرد شهرهاي بوشهر و عسلويه به عنوان مناطق شهري و صنعتي و همچنين ترانسكت (به طول 300 كيلومتر) بين اين دو شهر به عنوان مناطق غير شهري است. مواد و روش ها: تعداد 50 نمونه ريزگرد به صورت خشك از روي برگ هاي درختان نخل جمع آوري شد. نمونه برداري در شهريور ماه 1391 در 50 نقطه شامل 15 نمونه از منطقه شهري (شهر بوشهر)، 12 نمونه از منطقه صنعتي (شهر عسلويه) و 23 نمونه از ترانسكت بين دو شهر انجام شد. همچنين 50 نمونه خاك سطحي (عمق 10-0 سانتي متر) از مجاور همان درختان گرفته شد. سپس غلظت كل آهن، روي، سرب، مس و نيكل نمونه هاي ريزگرد و خاك بعد از هضم به وسيله اسيد نيتريك شش نرمال (11، 24، 27) توسط دستگاه جذب اتمي تعيين شد. ارتباط بين فلزات سنگين در ريزگرد و منشا آن ها با استفاده از ضرايب همبستگي، روش تجزيه مولفه اصلي و تجزيه خوشه اي تعيين شد. يافته ها: در هر سه منطقه مطالعاتي، ميانگين غلظت تمام فلزات سنگين ريزگرد به جز سرب در بوشهر، نسبت به خاك بيشتر بود. غلظت عناصر روي، سرب و مس در مناطق شهري (بوشهر) و صنعتي (عسلويه) نسبت به منطقه غيرشهري (ترانسكت) افزايش معني دار آماري نشان داد. بيشترين غلظت عناصر سنگين مس و سرب در ريزگرد در شهر بوشهر مشاهده شد، اما غلظت عنصر روي در ريزگرد عسلويه ببيشتر از مناطق ديگر بود. براساس تجزيه مولفه اصلي، تجزيه خوشه اي و ضرايب همبستگي، دو منبع مهم براي غلظت فلزات سنگين در ريزگرد فرونشسته روي برگ هاي نخل تشخيص داده شد. به نظر مي رسد روي، مس و سرب منشا انساني دارند، در حالي كه احتمالاً آهن و نيكل از منابع غيرانساني ناشي مي شوند. مقدار فاكتور آلودگي نشان مي دهد كه ريزگرد منطقه صنعتي عسلويه و شهر بوشهر از لحاظ عناصر روي و مس در كلاس آلودگي قابل توجه قرار دارند. نتيجه گيري: رشد فرآيند صنعتي شدن و فعاليت هاي انساني ورود عناصر سنگين را به اتمسفر استان بوشهر افزايش داده است. بنابراين، رعايت استانداردهاي زيست محيطي در منطقه ويژه پارس جنوبي و گسترش حمل و نقل عمومي در شهر بوشهر جهت كاهش ورود آلاينده ها به اتمسفر ضروري است.