بهبود و تداوم رفتار ورزشي و شاخص‌هاي تن‌سنجي در زنان تهراني: كاربردي از نظريه رفتار برنامه‌ريزي شده

Improving and Maintaining Physical Activity and Anthropometric Indices in Females From Tehran: Application of the Theory of Planned Behavior

سابقه و هدف: ميزان فعاليت جسماني به‌عنوان عامل اساسي سبك زندگي سالم، در زنان كمتر از حد لازم است. مداخلات آموزش سلامت نظريه‌محور از جمله نظريه رفتار برنامه‌ريزي شده تاثير بسزايي در ارتقا و پايداري فعاليت بدني دارند. هدف اين مطالعه بررسي تاثير برنامه آموزشي مبتني بر نظريه رفتار برنامه‌ريزي شده بر رفتار ورزشي و شاخص‌هاي تن‌سنجي در زنان ساكن در خانه‌هاي سازماني تهران بود. مواد و روش‌ها: يك كارآزمايي تصادفي شاهددار روي 130 نفر از زنان ساكن در منازل سازماني تهران (1393) انجام شد كه به‌طور تصادفي و توسط نمونه‌گيري خوشه‌اي چند مرحله‌اي انتخاب گرديدند. جلسات آموزشي بر اساس روش‌هاي تعديل سازه‌هاي نظريه رفتار برنامه‌ريزي شده (نگرش ابزاري و عاطفي، هنجارهاي انتزاعي، ادراك كنترل رفتاري، قصد و رفتار) اجرا گرديد. سازه‌هاي نظريه، سطح و شدت فعاليت بدني، شاخص توده بدني و نسبت دور كمر به لگن، قبل، سه و شش ماه بعد از آموزش با استفاده از SPSS-16 تجزيه و تحليل شدند. يافته‌ها: اجراي برنامه آموزشي موجب افزايش و تداوم ميانگين سازه‌هاي نظريه رفتار برنامه‌ريزي شده و ميانگين رتبه سطح و شدت فعاليت جسماني، به‌ترتيب در سه و شش ماه بعد از مداخله در گروه آزمون گرديد (001/0 > P). همچنين كاهش و پايداري متوسط شاخص توده بدني و نسبت دور كمر به لگن در مقاطع زماني مشاهده شد (001/0 > P). اما در گروه كنترل هيچ تغيير معني‌داري در متغيرهاي مذكور حاصل نشد (05/0 < P). نتيجه‌گيري: اجراي جلسات آموزشي مبتني بر نظريه رفتار برنامه‌ريزي شده موجب بهبود و تداوم رفتار ورزشي و شاخص‌هاي تن‌سنجي در بانوان مي‌گردد

Background and Objectives: The amount of physical activity as an essential determinant of healthy lifestyle in females is less than is required. Theory-driven health education interventions, particularly Theory of Planned Behavior (TPB), are effective in promoting and sustaining physical activity. This research evaluated the TPB-based educational intervention on exercise behavior and anthropometric indices in females residing in organizational houses in Tehran. Materials and Methods: A randomized controlled trial was performed on 130 females residing in institutional houses in Tehran (2014). Participants were randomly chosen with multi-stage cluster sampling. The instructional sessions were carried out applying modified methods of the TPB structure (instrumental and affective attitudes, subjective norms, perceived behavioral control, intention and behavior). The TPB constructs, physical activity level and intensity, Body Mass Index (BMI) and Waist Hip Ratio (WHR) were analyzed using the SPSS 16 software in baseline, three and six months post-education. Results: Conducting the educational program led to a rise and maintained the mean of the TPB constructs and mean rank of the physical activity level and intensity, three and six months post-intervention in the case group (P < 0.001). Also, the averages of Body Mass Index (BMI) and WHR decreased and sustained in temporal sections (P < 0.001). However, no significant changes of aforesaid variables occurred in the control group (P > 0.05). Conclusions: Implementing the TPB-directed instructional sessions resulted in ameliorating and sustaining exercise behavior and anthropometric indices in females.