مطالعه فرهنگ لالايي، شعر و ضرب‌المثل در گويش قوم لر با تأكيد بر نشانه‌هاي تفكيك جنسيت (مورد مطالعه: دو محله شهرستان بروجرد از استان لرستان)

Study of The lullabies culture, poems and proverbs in dialect Lor with an emphasis on gender segregation signs

شكل‌گيري نقش جنسيتي افراد يك جامعه، متأثر از دو امر فرهنگي و بيولوژيكي است. لالايي‌ها و ضرب‌المثل‌ها به‌عنوان جزئي از فرهنگ عامه كه با نقش‌هاي جنسيتي و الگوهاي فرهنگي رابطه دارند، نقش مهمي در اين امر ايفا مي‌كنند. اين پژوهش، گزارشي از لالايي‌ها، شعرهاي محلي، ضرب‌المثل‌ها و تبيين رابطه‌شان با الگوهاي زنانه مردانه يا پسرانه دخترانه است كه قوم ايراني لر، مخصوص مذكر يا مؤنث به‌‌كار مي‌برد. بررسي سهم لالايي، شعر و ضرب‌المثل در شكل‌گيري فرهنگ و آداب و رسوم هر قوم، علت و اهميت اين پژوهش و احتمال امحاي آن‌ها، ضرورت چنين پژوهشي را نشان مي‌دهد. در اين نوشتار، قلمرو تحقيق محله صوفيان و دودانگه در شهرستان بروجرد و جامعه آماري 45 نفر بروجردي و 5 نفر از اعضاي انجمن بروجردي‌هاي مقيم تهران است. پرسش‌‌هاي پژوهش مربوط به ضرب‌المثل‌ها و لالايي‌ها يا شعرهايي با موضوع جنسيت است؛ براي مثال، بررسي مي‌‌شود كه چه كساني با چه اهدافي از آن‌ها استفاده مي‌كنند. در اين پژوهش، از روش مردم‌شناختي ژرفانگر با مشاهده مشاركتي مستقيم، همراه با اسناد و مدارك علمي مكتوب در مراكز علمي مختلف استفاده شده است. چارچوب نظري در اين پژوهش، نظريه ساخت‌گرايي لوي‌‌اشتروس و نظريه عمل اورتنر است. نتايج پژوهش به شرح زيرند: نخست آنكه در ادبيات شفاهي قوم لر، جنسيت كاملاً هويداست و مي‌توان در اين فرهنگ، «زن طبيعي» و «مرد فرهنگي» را آن‌چنان كه در نظريه عمل بيان شده است، به‌وضوح مشاهده كرد. دوم آنكه قوم لر در ادبيات شفاهي خود، به‌‌طور مشخص براي پسر و دختر، زن و مرد، زن و شوهر و پدر و مادر تفاوت ارزشي قائل است. سوم آنكه در الگوهاي اين ادبيات، معمولاً دختر جايگاه ويژه‌اي ندارد؛ جز در مواردي خاص كه كدبانو و صبور است و كسي از راز دلش آگاه نيست. چهارم آنكه در الگوهاي اين ادبيات، پسر هميشه عزيزتر است و مسئوليت‌ها و وظايفش برحسب عزتش تعريف مي‌شود.

Empowerment is a key concept in social development and it is considered as an important strategy for regional and rural development. As a matter of fact, capacity building and empowerment of villagers and associations is prerequisite of sustainable development. Present study is an attempt to investigate the social capital of rural women network through network analysis approach, distribution of network analysis questionnaire, and direct interview with members of rural women’s development groups. This study was conducted in Bazijan village, Mahallat County in Markazi province, which is covered by the project of Iranian pattern of participation and empowerment of local communities, by social network approach. Accordingly, participatory workshops of social resource mobilization were hold in the village which laid the foundation of rural women development groups. Empowerment doesn’t occur unless components of social capital such as participation and trust are strengthened between actors. Therefore, participation and trust ties were scrutinized by macro network quantitative indexes and women’s social capital was measured in three stages; prior to project implementation, during grouping, and once micro credit fund was formed. It was revealed that the level of social capital and consequently the pace of participation and trust ties turn was average prior to project but it boosted once micro credit fund was formed. Thus, definitely this project aimed at social capital reinforcement could enhance the level of social capital among members of Bazijan village women’s network.