تأخير بيان از وقت حاجت در عام و خاصّ منفصل قرآني و روايي

با توجه به اينكه اكثر احكام شرعي در اسلام به صورتِ عام و خاص منفصل بيان شده است و حتي گاهي عام در قرآن مطرح شده است و خاص توسط امام عسكري (عليه السلام) بيان شده است و ميان عام و خاص، صد و اندي سال فاصله است! چگونه «تأخير بيان از وقت حاجت» پيش نيامده است؟ در اين نوشتار ابتدا به به بررسي مفاد قاعده «قبح تأخير بيان از وقت حاجت» پرداخته‌ايم. سپس به اقوال اصوليان در مقامِ پاسخ‌گويي به اشكال مزبور، اشاره مي‌كنيم. در پايان با توجه به ناتمام بودنِ مستندِ قاعده «قبح تأخير بيان از وقت حاجت» و شرايط خاص شيعيان، عام و خاص منفصل هيچ قبحي نخواهد داشت. اما در صورتي كه شخصي بخواهد به ظاهر مفاد اين قاعده ملتزم گردد، ناگزير است عرصه عبادات و معاملات را از هم جدا كند؛ در عبادات مطابق مبنايِ سببيت در امارات، چون كيفر و پاداش به دست خداوند است، مي‌توان ادعا كرد با توجه به مفاد ادله عقلي و نقليِ مختلف، خداوند متعال مصلحتِ فوت شده، را تدارك مي‌كند؛ اما در مورد معاملات، بايد گفت: رخدادهايي كه در عصر تشريع و ابلاغ بروز كرده است، مانعِ ابلاغ كامل همه احكام شرعي در عصر پيامبر (ص) شده است. در اعصار بعد نيز همين موانع به شكل‌هاي ديگري بروز كرده است ومصالحي را به وجود آورده است كه آن مصالح، قبحِ تأخير بيان از وقت حاجت، كه قبحش ذاتي نيست، را برطرف مي‌سازد.