چارچوب طراحي قرارداد آتي و اختيار معامله سبد سهام با كاركردهاي قرارداد آتي و اختيار معامله شاخص

A Sharia Compliant Solution for Launching Index Derivatives in Tehran Stock Exchange

اوراق مشتقه مالي، ابزارهاي جديدي هستند كه در يك اقتصاد مدرن براي پوشش ريسك، سرمايه‌گذاري و آربيتراژ بكار مي‌روند. گرچه از واژه اوراق مشتقه، چيزي كه به ذهن خطور مي‌كند، قرارداد آتي يا اختيار معامله سهام است، اما تمركز اصلي بازار سرمايه در دنيا بر اوراق مشتقه‌ شاخص‌ است. باوجود مزايايي كه معاملات قرارداد آتي و اختيار معامله شاخص دارد، چون شاخص فاقد ماليت است، به لحاظ شرعي نمي‌تواند مورد معامله قرار گيرد. به همين جهت امكان راه‌اندازي معاملات اين ابزارها در بورس ايران فراهم نيست. هدف اين تحقيق، طراحي الگوي قرارداد آتي و اختيار معامله سبد سهام، به‌منظور دستيابي به كاركردهاي آتي و اختيار معامله‌ي شاخص است. سبدي كه مبناي قرارداد آتي و اختيار معامله قرار مي‌گيرد (سبد سهام پايه)، علاوه‌بر دارا بودن ويژگي‌هايي چون ماليت، قابليت تسليم و در نتيجه مشروعيت، به‌گونه‌اي است كه راه‌اندازي قرارداد مشتقه بر مبناي آن، كاركردهاي آتي و اختيار معامله‌ شاخص را به دست مي‌دهد. بر اين اساس آتي سبد سهام، قراردادي است كه فروشنده تعهد مي‌كند در سررسيد تعيين ‌شده، سبد پايه (كسري از سبد معيار) را به قيمتي كه در زمان انعقاد قرارداد تعيين مي‌شود، بفروشد و در مقابل خريدار متعهد مي‌شود آن سبد پايه را در تاريخ سررسيد خريداري كند و اختيار معامله سبد سهام، قراردادي است بين خريدار و فروشنده كه حق، نه الزام، خريد يا فروش سبد پايه را تا زمان انقضاي اختيار معامله و به قيمت مورد توافق، به خريدار مي‌دهد

Financial derivatives are new instruments through which hedging, investment and arbitrage are done in a modern economy. Although the word 'derivative'primarily reminds us of options and futures, the major focus of the equity derivatives industry worldwide is on index derivatives. Launching index options and index futures in Tehran Stock Exchange, not only increases financial market depth and financial instrument variety, but also provides investors with instruments to hedge their portfolios and helps foreign investor attractions. Also, these financial instruments enhance the information about future prices and thus help market participants to improve their planning for future. However, there is no Sharia compliant solution for index derivatives yet. This paper introduces stock portfolio futures and options. At the beginning of the contract, this portfolio and its combination are clear and physically deliverable. So, stock portfolio futures is a financial contract obligating the buyer to purchase the underlying portfolio of stocks at a predetermined future date and price and the seller to sell this portfolio. Besides, stock portfolio options are a privilege sold by one party to another, that gives the buyer the right, but not the obligation, to buy (call) or sell (put) a portfolio of stocks at an agreedupon price within a certain period or on a specific date. The described portfolio is so designed to track the underlying index; thus, all functions of index derivatives may be achieved by launching stock portfolio futures and options.