بررسي فقهي و مالي قرارداد آتي شاخص سهام و ارائه مدل جايگزين

Jurisprudential and Financial Investigation of Stock Index Futures and Suggestion of an Alternative Model

يكي از پركاربردترين ابزارهاي حوزه مديريت ريسك و مديريت پرتفوي، «قرارداد آتي شاخص سهام» است. كاربردهايي نظير مديريت ريسك پرتفوهاي متنوع، مديريت ريسك تك سهم، آربيتراژ شاخص، دامنك كاري، اين اوراق را به يكي از محبوب‌ترين اوراق مشتقه نزد مديران سرمايه‌گذاري مبدل ساخته است. با ‌اين ‌حال، مطالعات فقهي انجام‌ شده روي اين اوراق، با ذكر دلايلي نظير اكل مال به باطل، قمار، غرر و صوري بودن مبادله، استفاده از اين اوراق در بازارهاي مالي اسلامي را مجاز نمي‌شمارد. مقاله حاضر با ارائه راهكار استفاده از «قرارداد آتي صندوق‌ شاخصي» به جاي قرارداد آتي شاخص سهام، در پي رفع موانع فقهي استفاده از اين اوراق پركاربرد است. اين مقاله ضمن تشريح و بررسي ابعاد مختلف قرارداد آتي شاخص و صندوق‌ شاخصي، مشخص خواهد كرد كه در بين انواع صندوق شاخصي، چه صندوق شاخصي مي‌تواند رفتاري كاملاً مشابه شاخص و متناسب با بازار سرمايه ‌ايران داشته باشد.

One of the most useful tools in the risk management and portfolio management is "stock index futures contracts". Applications such as various portfolio risk management, single stock risk management, index arbitrage, spreading and others have made them one of the most popular derivative securities with investment managers. However, sharia studies by Shia and Sunni scholars in the field of Islamic financial instruments have provided some reasons against using these securities due to their creating some challenges. To remove these jurisprudential inhibitions, this paper suggests "index funds futures" rather than stock index futures contract. Nowadays, there are mechanisms and legal infrastructures that are required for setting up index funds in stock markets. Index funds are therefore used that can create return after costs of fund along with minimum tracking errors. This study, while pointing out different dimensions of stock index futures and index fund, determines what type of stock index has similar behavior to index of Iranian capital market. The research is descriptive and relies on analytical – deductive methods and library documents.