تأثير تغيير كاربري زمين بر كاركرد اكوهيدرولوژيك تاج‌پوشش در جنگل بلوط ايراني (Quercus brantii Lindl.)، حوضه آبخيز قلعه‌گل استان لرستان

Impact of landuse change on ecohydrological function of canopy in Brant`s oak (Quercus brantii Lindl.) forest in Ghalegol watershed, Lorestan

تغيير كاربري زمين بر كاركرد اكوهيدرولوژيك تاج‌پوشش تأثير به‌سزايي دارد. اين پژوهش در چهار كاربري متداول زمين شامل جنگل به‌نسبت مطلوب، جنگل تخريب‌شده، جنگل زراعت‌شده و باغ كه نتيجه تغيير كاربري جنگل بلوط ايراني (Quercus brantii Lindl.) در حوضه آبخيز قلعه‌‌گل (خرم‌آباد، لرستان) بودند، انجام شد. بارش و تاج‌بارش به‌مدت يك سال اندازه‌گيري شدند. اندازه‌گيري بارش، با نصب چهار جمع‌آوري‌كننده بارش در عرصه باز مجاور كاربري‌هاي مورد نظر انجام شد. براي اندازه‌گيري تاج‌بارش، در هريك از كاربري‌ها 12 درخت به‌طور تصادفي انتخاب شدند و زير تاج هر درخت چهار جمع‌آوري‌كننده تاج‌بارش نصب شد. مشخصه‌هاي كمي درختان با انتخاب 15 قطعه‌نمونه به مساحت 2500 متر مربع در هريك از كاربري‌ها اندازه‌گيري شد. براساس نتايج، ميزان بارش سالانه 526/3 ميلي‌متر بود. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه تفاوت معني‌داري بين مقادير تاج‌بارش و اتلاف تاجي در كاربري‌هاي بررسي‌شده شامل جنگل به‌نسبت مطلوب (353/9 و 172/4 ميلي‌متر)، جنگل تخريب‌شده (403 و 123/4 ميلي‌متر)، جنگل زراعت‌شده (429/8 و 96/5 ميلي‌متر) و جنگل تبديل‌شده به باغ (418/3 و 108 ميلي‌متر) در سطح اطمينان 95 درصد وجود داشت. كاركرد اكوهيدرولوژيك تاج‌پوشش در جنگل به‌نسبت مطلوب (با انبوهي تاج‌پوشش 60 درصد و تراكم 212 اصله در هكتار) در مقايسه با جنگل تخريب‌شده (با انبوهي تاج‌پوشش 26 درصد و تراكم 144 اصله در هكتار) و جنگل زراعت‌شده (با انبوهي تاج‌پوشش 11 درصد و تراكم 52 اصله در هكتار) با كمترين تأثير منفي مواجه بود. اجزاي مدل‌هاي رگرسيون نشان دادند كه برآورد اتلاف تاجي با استفاده از بارش (o/794< r2

Ecohydrological functions of canopy are significantly influenced by landuse change. This study was conducted across four current landuse types within the Galegol watershed (Khorramabad, Lorestan), including seminatural forest, disturbed forest, forest farming, and orchards established on converted Brant`s oak (Quercus brantii Lindl.) stands. Field measurements of precipitation (P) and T were made over a period of 12 months starting from January 2013. Four rain collectors were placed in an open area adjacent to each of the landuse types to measure P. In addition, 12 trees were randomly chosen for each of the landuses and four throughfall collectors were installed under the canopy of each tree to measure T. Tree parameters were measured using 15 sample plots of 2500 m2 for each landuse type. I and S were estimated using P and T measured data. The results showed a rate of annual P = 526.3 mm. Furthermore, ANOVA results revealed an outstanding difference between T and I across four investigated landuses including seminatural forest (T = 353.9, I=172.4 mm), disturbed forest (T = 403.0, I = 123.4 mm), forest farming (T = 429.8, I = 96.5 mm), and orchards (T = 418.3, I = 108.0 mm) at 5 percent significance level. The ecohydrological functions of canopy in seminatural forest (with 60% canopy and a density of 212 tree/ha) were associated with the minimum negative effects when compared to forest farming (with 26% canopy and a density of 144 tree/ha) and disturbed forest (with 11% canopy and a density of 52 tree/ha). The components of Linear Regression models also proved that the I estimated by P (0.794 < r2 < 0.856) is more accurate than DBH (0.654 < r2 < 0.837). The findings of this study are concluded to improve the existing understanding of ecohydrological canopy function. This function can be implemented as a part of forest resources management to regulate the relationship between canopy and water resources cycle.