بررسي اثر تغيير كاربري اراضي بر برخي خصوصيات فيزيكي خاك (مطالعه موردي: شهرستان بافت استان كرمان)

با توجه به اختصاص آمار بيشترين تغيير كاربري اراضي كشور به استان كرمان، اين تحقيق به منظور تعيين اثر تغيير كاربري اراضي بر خصوصيات فيزيكي خاك انجام شد. براي اين منظور 6 سايت با شرايط اكولوژيكي مشابه شامل مرتع قرق (NG)، مرتع تحت چراي شديد (HG)، مرتع با گونه غالب شيرين بيان و تحت چراي متوسط(MG)، اراضي شخم خورده جهت برداشت شيرين بيان (Gl T)، ديمزار (D) و ديمزار رها شده (F) در منطقه جمال آباد شهرستان بافت جهت مطالعه انتخاب شدند و طرح در قالب طرح بلوك كاملاً تصادفي در اواسط آبان ماه سال 1392با 6 تكرار انجام شد. نمونه گيري خاك از عمق 10-0 سانتي متري و 30-20 سانتي متري در سايت هاي مورد مطالعه و خصوصيات فيزيكي خاك شامل كوبيدگي خاك ( شاخص هاي وزن مخصوص ظاهري خاك و درصد تخلخل) فرسايش پذيري خاك (متاثر از ميزان ماسه ريز، ماسه درشت، سيلت، رس و كربن آلي خاك) و رطوبت خاك مورد مطالعه قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه شخم غيرگسسته در سايت شخم خورده شيرين بيان زار (Gl T) (هر 3-4 سال يكبار) اثر سوء بر فرسايش پذيري خاك ندارد اما اگر شخم هر سال بصورت متوالي تكرار شود (سايت ديمزار)، اثرات مضر شخم بر فرسايش پذيري خاك نمايان مي شود و حتي با رها كردن شخم به مدت چندين سال (سايت ديمزار رها شده) نيز اين اثر مضر بر فرسايش پذيري خاك همچنان باقي مي ماند. عرصه هاي مرتعي تحت مديريت چراي دام (چراي متوسط) به طور معني داري نسبت به سايت چراي شديد فرسايش پذيري خاك را كاهش داد اما فرقي معني دار بين سايت قرق و چراي متوسط مشاهده نشد. طبق نتايج اين تحقيق در سايت تحت چراي شديد در مقايسه با سايت چراي متوسط و بدون چرا شاهد نرخ افزايشي معني داري به ميزان 35/0 گرم بر سانتي متر مكعب در وزن مخصوص ظاهري خاك بوديم و فرقي معني دار از نظر اين صفت بين سايت هاي تحت چراي متوسط و بدون چرا مشاهده نشد. اين افزايش فشردگي خاك در سايت چراي شديد با كاهش تخلخل و رطوبت خاك به ترتيب به ميزان 5/22 و 2 درصدي در مقايسه با سايت قرق همراه شده است. طبق اين نتايج پيشنهاد مي شود بخش اجرايي دستگاه هاي دولتي منابع طبيعي دو برنامه حفظ عرصه هاي مرتعي (و ممانعت از تغيير كاربري اين عرصه ها به اكوسيتم هاي زراعي) و پياده نمودن استراتژي چراي متعادل در اين عرصه ها را سرلوحه كار خود قرار دهند.