كاركرد روان‌شناختي عنصر رنگ در مراثي خاقاني براي فرزندش

The Psychological Function of Colour in Khaqaniʹʹs Elegies for His Son

خاقاني از خلاقيت هنري ويژه اي برخوردار است. او توانسته در موضوعات پرشمار اشعاري ماندگار و بي بديل پديد آورد. يكي از شاخه هاي اصلي هنرنمايي خاقاني مرثيه است. خاقاني بيش ‌از شصت مرثيه سروده است كه اغلب از شاهكارهاي هنري او به‌شمار مي‌روند. مراثي شخصي‌ خاقاني در سوگ عزيزانش از مشهورترين و هنرمندانه ترين مراثي شعر فارسي هستند. خاقاني براي مرگ فرزندش، رشيدالدين، هفت مرثيه دارد كه درشمار معروف‌ترين و عاطفي ترين مراثي ادب فارسي قرار گرفته‌اند. رنگ ها كاركرد روان شناختي ويژه اي در تصاوير اين مراثي دارند. خاقاني با استفاده از سه رنگ سرخ، سياه و زرد مضامين و تصاوير شاعرانه اي در اين مراثي پديد آورده است. او با استفاده از رنگ ها، نه‌تنها به توصيف فضاها، شخصيت ها و حالت‌هاي مختلف اشيا و انسان ها پرداخته، بلكه در بُعد معنايي و تصاوير عاطفي نيز از آنها بسيار سود برده است. حضور پربسامد سه رنگ سرخ، سياه و زرد در اين اشعار شكل تصادفي ندارد و براساس روان شناسي جديد اين انتخاب از ضمير ناخودآگاه خاقاني سرچشمه گرفته است و مي توان با توجه به روان شناسي رنگ ها دليل بسامد هريك از آنها را مشخص كرد. براين‌اساس، در پژوهش حاضر سعي شده است، با درنظرگرفتن بسامد و كاركرد هنري هريك از رنگ ها، كاركرد روان شناختي آنها در مراثي خاقاني براي مرگ فرزندش رشيدالدين بررسي شود.

Khaqani is one of the most important poets in Persian literature. His artistic personality is a complex character; he has worked on various branches of art and elegy is one of the main of these branches. Khaqani has composed over sixty elegies that are considered his masterpieces. His personal elegies are the most famous and the most artistically composed Persian elegies. Seven of these elegies he wrote on the death of his son, Rashid al-Din, which show his extreme sorrow and grief. The colours have a particular psychological impact on the images of these elegies. Khaqani with three colours (red, black and yellow) has created themes and poetic images in these elegies. These three colors are not present in these elegies randomly or accidentally, but according to the new psychology his choices stem from his unconscious. The present research studies the influence of colours and their psychological function in Khaqaniʹs personal elegies on the death of his son, Rashid al-Din.