تصوير زن در رمان‌‌هاي دفاع مقدس دهه هشتاد

Role of Women in the Novels of Sacred Defence During 80s

هدف اين پژوهش، بررسي تصوير زنان در بيست رمان دفاع مقدس دهه هشتاد است. روش پژوهش تحليل محتواي كمي و كيفي است. در بخش نخست به بررسي شخصيت‌‌هاي زن رمان‌‌ها از جهت تعداد آنها، شخصيت اصلي، فعال و منفعل بودن، پويا و يا ايستا بودن و شخصيت‌هاي مثبت و منفي پرداخته شده است و در ادامه، نقش زنان در جنگ و نگرش‌هاي آنها درباره اين رويداد، آسيب‌‌پذيري‌‌شان از جنگ و تقابل زنان حامي‌فرهنگ ايراني با زنان طرف‌‌دار فرهنگ غرب بررسي شده است. در اين داستان‌‌ها، زنان شخصيت‌‌هاي فرعي، منفعل و منفي داستان‌‌ها هستند كه در مقايسه با شخصيت‌‌هاي مرد بسامدشان بسيار كم است. زنان به جنگ نگاهي منفي دارند؛ اما برخي از ايشان، بر اين باورند كه جنگ بر كشور تحميل شده است و وظيفه آنهاست كه از ارزش‌‌هاي اسلامي دفاع كنند. بدين سبب در نقش‌هايي همچون دكتر، پرستار و نيروي پشتيبان در رمان‌‌ها ظاهر شده‌‌اند. در مقابل عده‌‌اي از زنان طرف‌دار فرهنگ غرب هستند، ايران را جاي مناسبي براي زندگي نمي‌‌دانند و برآنند كه به خارج از كشور بروند. برخي از آنها به سبب آشنا شدن با آموزه‌‌هاي ديني و اخلاقي رزمندگان، دچار تحول روحي مي‌‌شوند و به دفاع از ارزش‌‌ها و باورهاي اسلامي مي‌‌پردازند. برخي از نويسندگان دفاع مقدس، كوشيده‌‌اند تلفيقي بين جنبه‌‌هاي حماسي و عاشقانه خود ايجاد كنند و بدين ترتيب جنگ و خانواده را به هم نزديك نمايند. در اين رمان‌‌ها، هم آسيب‌‌هاي متوجه زنان در زمان جنگ بازتاب داده شده است و هم مسايلي را كه زنان بعد از جنگ به سبب جانباز، اسير و يا شهيد شدن همسرشان با آن مواجه بوده‌‌اند. اينكه با همسر جانباز خود به زندگي ادامه دهند يا اينكه از او طلاق بگيرند. بعد از شهادت همسر، بايد دوباره ازدواج كنند يا اينكه در خانه بمانند. عده‌‌اي نيز با اين مشكل مواجه شده‌‌اند كه آيا مي‌‌توان با يك جانباز دفاع مقدس ازدواج كرد يا نه؟

This present paper aimed at studying the role of women in twenty novels of sacred defense during 80s. The method of this paper is based on the qualitative and quantitative content analysis. First, characters of women in these novels based on their numbers, main character, active or passive ones, static or dynamic characters, as well as the negative and positive ones were studied. Then, the role of women in the domain of wars and their attitudes and their sensitivity toward these events, and also the approaches of Iranian culture against the western one were considered. In these stories, the women are the secondary, negative and passive characters as their numbers against the male characters are less. The women have a negative approach to the wars but some of them believed that wars were imposed on Iran and they must preserve or defend the Islamic Values. For this reason, their role in some novels is like doctor, nurse and supporting forces. As well, some of them follow the western culture and they believe that Iran is not a good place for life. So they prefer going to aboard countries. Some of them face the spiritual or emotional changes when they become familiar with the religious teaching[s] and the Islamic values. Some of the writers of sacred defense tried to create integration between the epic and emotional aspects and make a close relationship between war and family. In these novels, the damages and the problems of wars such as the death of their husbands as being martyr, to be prisoned, to be captured or the other ones were reflected. These problems affected the women as they must continue their life with their husbands [who suffered such problems]; they must choose divorce; they must remarry when their husband died or they must live lonely. The problem of the others was that is it possible to marry with a man who captured during the holy defense or not.