اثرات القاء پلي‌پلوئيدي در شرايط درون شيشه‌اي بر برخي خصوصيات مورفولوژيكي، فيزيولوژيكي و بيوشيميايي گياه نوروزك ((Salvia leriifolia Benth.

Effects of in vitro polyploidy induction on some morphological, physiological and biochemical traits of Salvia leriifolia Benth

نوروزك (.Salvia leriifolia Benth) گیاهی علفی و چندساله، متعلق به تیره نعناعیان كه در سال‌های اخیر خواص مختلف دارویی این گیاه شناخته شده است. پلی‌پلوئیدی درون شیشه‌ای گیاهان دارویی در سال‌های اخیر یكی از موضوعات جالب توجه در بیوتكنولوژی و كشت بافت گیاهی می‌باشند. بر این اساس، با استفاده از غلظت‌های مختلف كلشی‌سین (0، 05/0، 1/0، 2/0 و 5/0 درصد) در سه سطح زمانی 24، 48 و 72 ساعت، القای پلی‌پلوئیدی در جوانه­های انتهایی گیاهچه‌های باززا شده نوروزكمطالعه شد. برای شناسایی گیاهان پلی­پلوئید، خصوصیات مورفولوژیكی، فیزیولوژیكی، بیوشیمایی و سیتوژنتیكی بررسی شد. نتایج نشان داد كهتأثیر تیمارهای مختلف كلشی­سین بر درصد زنده­مانی گیاهچه­های حاصل در سطح احتمال 1 درصد معنی­دار می‎باشد. با مقایسه تیمارهای 05/0، 1/0، 2/0 و 5/0 درصد كلشی­سین، بالاترین میزان زنده­مانی ریزنمونه­ها در تیمار 05/0 درصد برابر با 44/84 درصد مشاهده شد. همچنین بالاترین میزان مرگ گیاهچه، در غلظت 5/0 درصد كلشی­سین ثبت شد. القاء تتراپلوئیدی سبب تغییرات مورفولوژیكی، فیزیولوژیكی، سیتولوژیكی و تركیبات شیمیایی از قبیل افزایش طول و عرض روزنه در سطح زیرین برگ، عرض برگ، سطح برگ، میزان كلروفیل برگ، میزان آنتی­اكسیدان كل، فنل كل و فعالیت آنزیم­های آنتی­اكسیدانی شد (آنزیم­­های كاتالاز و آسكوربات پراكسیداز)، همچنین موجب كاهش طول برگ و تراكم روزنه در واحد سطح برگ شد. تعداد كروموزوم گیاهان دیپلوئید برابر با 22 عدد (2n=2x=22) و در گیاهان تتراپلوئید برابر با 44 (2n=4x=44) بود. بنابراین می‌توان بیان كرد كه  كلشی‌سین به‎طور مؤثری قابلیت القای پلی‌پلوئید در گیاه نوروزك را دارد.

Salvia leriifolia Bent. is a perennial herbaceous plant belongs to Lamiaceae family. Different pharmacological activities of the species were evaluated during recent years. Medicinal plant In vitro ploidy induction was one of the interesting issues in biotechnology and plant tissue culture. Therefore, influence of different colchicineconcentrations (0, 0.05, 0.1, 0.2, and 0.5 %) in three time duration levels (24, 48 and 72 hours) on ploidy induction of in vitro regenerated seedlings of the species was studied. For detection of polyploid plants, morphological, physiochemical, biochemical and cytogeneticall characteristics were analyzed. ANOVA results revealed that, the effects of colchicine concentrations on explants survival rate were significant at p < 0.01. Among the colchicine treatments the highest seedling survival rate (84.44%) was observed by 0.05% treatment. Although the most dead plants, were recorded in high colchicine concentration (0.5%). Induction of tetraploidy in Salvia Leriifolia accompanied by significant changes in different morphological, cytological, physiological and physiochemical characteristics such as, increasing length and width of stomata on leaf surface, leaf width, leaf area, leaf chlorophyll content, total antioxidant levels, total phenol and antioxidant enzyme activity (catalase and ascorbate peroxidase), as well as reducing density of stomata per unit leaf area and leaf length. Chromosome number of diploid plants was 2n = 2x = 22, and in tetraploid plants was 2n = 4x = 44. Therefore, colchicine effectively induces polyploidy in the species.