مطالعه اثرات تركيب محيط‌كشت و نوع ريزنمونه در بهينه‌سازي كشت خارشتر (Alhagi camelorum F.)

Studying the effects of media and micro-explants on optimization of Alhagi camelorum F. culture

خارشتر (F. Alhagi camelorum) گیاهی است از خانواده بقولات كه سازگاری خوبی با شرایط آب و هوایی مناطق خشك دارد. به دلیل پروتئین قابل هضم بالا، همچنین امكان بهره­برداری ترنجبین از ساقه­های آن و سازگاری با شرایط سخت زیست­محیطی به عنوان یكی از گونه­های مهم مرتعی و دارویی محسوب می­شود. تكثیر این گونه در طبیعت توسط بذر و ریزوم انجام می‌شود، ولی بذر آن برای جوانه­زنی دارای مشكل است. هدف این تحقیق، بررسی تأثیر غلظت­های مختلف ساكارز در ریزازدیادی گیاه خارشتر از طریق كشت تخمدان و جنین بذری برای بهبود تكثیر آن می‌باشد. برای این هدف، با جداسازی جنین از تخمدان و همچنین حذف پوسته بذر (جنین­بذری)، ریزنمونه­ها در محیط­كشت MS حاوی غلظت­های 0، 15، 30، 45 و 60 گرم در لیتر ساكارز برای بررسی جوانه­زنی و تكثیر كشت شدند. درصد جوانه­زنی و سایر صفات رشد گیاهچه­ طی چهار هفته بررسی شد. نتایج نشان داد كه بین دو ریزنمونه در میزان درصد جوانه­زنی و طول گیاهچه اختلاف معنی‏دار وجود داشت و درصد جوانه­زنی جنین­­­بذری در مقایسه با تخمدان به‎طور معنی‌داری (P<0.01) بیشتر بود. بیشترین درصد جوانه­زنی جنین بذری (3/93 درصد) در تیمار 15 گرم در لیتر ساكارز به‎دست آمد كه با مقایسه با سایر غلظت­های ساكارز اختلاف معنی‏دار و مثبت داشت. با افزایش غلظت ساكارز تا 15 گرم بر لیتر سایر صفات رشد جنین مانند طول ریشه­چه، طول ساقه­چه و همچنین شاخص بنیه افزایش یافت. البته غلظت­های بیشتر از 15 گرم در لیتر ساكارز در تمامی صفات اندازه­گیری شده جنین اثر منفی داشت.

Camel thorn (Alhagi camelorum F.), a plant from Fabaceae family, has a great adaptation in arid conditions. Due to high digestible proteins, possibility of extracting manna from its stems for medicinal purposes and its high tolerance to harsh arid environments, it is considered as an important forage and medicinal plant. It grows via seed and rhizome, but its seed germination rate is very low. Aim of the research was to investigation possible effects of different sucrose concentration levels in micro- propagation of the species via ovary and seed embryo culture to improve its propagation. Seed germination of the species was tested by two explant treatments of ovary and seed embryo in 5 sucrose levels of 0, 15, 30, 45 and 60 gr/l concentrations in MS medium in 5 replications. Germination rate was recorded during four weeks. Results of comparison of germination rates between the two explant treatments in different sucrose concentrations showed that the percentage of embryo germination and seedling height was significantly higher than that of ovary culture. The highest significant embryo germination rate (93/3%) was recorded on 15 gr/l sucrose concentration. By increment of sucrose concentration to 15 gr/l, embryo attributes such as radicle length, plumule length, seedling length, and seed germination index also increased. By increasing sucrose concentration over 15 gr/l, reverse effect was observed on all of the studied attributes.