ارزيابي تنوع مورفولوژيكي برگ و ميوه جمعيت‌هاي طبيعي گلابي وحشي (Pyrus glabra Boiss.) در جنگل‌هاي زاگرس جنوبي

Evaluation of morphological diversity of leaf and fruit in natural populations of Pyrus glabra Boiss. in southern Zagros forests

به‎منظور بررسی تنوع مورفولوژیكی برگ و میوه جمعیت‌های مختلف گلابی وحشی (Pyrus glabra)، نمونه‌های برگ و میوه تعداد 48 پایه از چهار جمعیت از این گونه در ارتفاع 2150 متر از سطح دریا (تنگ‌سرخ)، 2250 متر (وزگ)،2450 متر (گرگو) و 2550 متر (ماه‌پرویز) واقع در حوزه شهرستان بویراحمد نمونه‌برداری شد. سپس 16 صفت كمی و كیفی مربوط به خصوصیات مورفولوژیك برگ و میوه اندازه‌گیری شد. از بین پارامترهای مورد مطالعه، صفات طول پهنك، طول دمبرگ، عرض پهنك در 1/0 و 9/0 طول برگ، حداكثر عرض پهنك، طول نسبی دمبرگ، شكل برگ، سطح برگ و قطر بزرگ و كوچك میوه در بین جمعیت‌های مختلف تفاوت معنی‌داری را با یكدیگر نشان دادند. تجزیه به مؤلفه‌های اصلی نشان داد كه صفاتی مانند حداكثر عرض پهنك، طول پهنك برگ، وزن خشك برگ، زاویه نوك برگ و سطح ویژه برگ بیشترین نقش را در گروه‌بندی ایفا كردند. همچنین صفات زاویه نوك برگ، وزن خشك برگ و سطح برگ دارای بیشترین ضریب تغییرات بودند. نتایج تجزیه‌وتحلیل تشخیصی نشان داد كه صفات شكل برگ و قطر بزرگ میوه صفات تأثیرگذار در جداسازی جمعیت‌ها بودند. به‎طور كلی از صفات شكل قاعده برگ و قطر بزرگ میوه كه در برابر تغییرات محیطی تغییرپذیری كمتری دارند می‌توان به‎عنوان صفات مناسبی برای شناسایی و تفكیك ژنوتیپ‌های گونه گلابی وحشی استفاده كرد.

To examine morphological variability of leaves and fruits of wild pear (Pyrus glabra) among different populations, leaf and fruit samples of 48 trees from four populations at altitude of 2150 m above sea level (Tange Sorkh), 2250 m (Vezg), 2450 m (Gorgo) and 2550 m (Mahparviz) located in Boyer Ahmad city, Iran, were collected. Then, 16 quantitative and qualitative leaf and fruit morphologic traits were recorded. Analysis of variance showed that among the studied parameters, lamina length, petiole length, lamina width at 0.1 and 0.9 of leaf lengths, maximum width of lamina, relative length of petiole, leaf shape, small and large diameter of fruit showed significant differences among the populations. Results of principal components analysis showed traits such as maximum width of lamina, lamina length, leaf dry weight, leaf tip angle, and leaf specific surface, played the most important role in grouping the genotypes and populations. In addition, leaf tip angle, leaf dry weight, and leaf surface had the highest coefficient of variation. Results of discriminate analysis showed that effective traits in isolation of the populations including leaf shape and fruit large diameter. Finally, leaf base shape, and large diameter of fruit remained unchanged resisting environmental changes (less variability) can be used as good traits to identify and separate genotypes of wild pear.